يكشنبه, ۲۵ خرداد ۱۳۹۳، ۰۱:۲۰ ق.ظ
سحر خیزی از منظر قرآن ، احادیث و علم پزشکی
سحر خیزی از منظر قرآن ، احادیث و علم پزشکی
سحر خیزی از منظر قرآن ، احادیث و علم پزشکی
امام حسین (ع) : سه چیز موجب حماقت می شود :1- پر خوابی 2- پرخوری 3- پرحرفی
دین مقدس و مترقی و متعالی اسلام برای« انسان» در تمام زمینه ها برنامه بس دقیق و ظریفی دارد. برای این منظور در جهت مصالح اجتماعی، تعلیم و تربیت، عبادت، رشد مادی و معنوی، خوردن و خوابیدن و همه و همۀ اینها ضروریاتی را قائل است تا انسان را از نظر جسمی و روحی در یک مسیر تعالی و ترقی قرار دهد استعداد خلیفة الله ای انسان از قوه به فعل برسد و اگرانسان به دستورات خالق بی همتای خود عارف و عامل باشد قطعا در مسیر ارتقاء روحی و معنوی برتر از فرشتگان قرار خواهد شد لکن اگر مسیر حرکت انسان در خلاف مسیر دستورات و قوانین الهی باشد ازنظرجایگاه و منزلت فروتر از حیوانات قرارخواهد گرفت .
آیات واحادیث بسیارمتعدد مبنی بر سحر خیزی و اقامه نماز شب و صبح وجود دارد که به چند مورد بطور گذرا اشاره می نماییم .
1- یَا أَیُّهَا الْمُدَّثِّرُ ﴿١﴾ قُمْ فَأَنْذِرْ ﴿٢﴾ وَرَبَّکَ فَکَبِّرْ ﴿٣﴾ وَثِیَابَکَ فَطَهِّرْ ﴿٤﴾ وَالرُّجْزَ فَاهْجُرْ ﴿٥﴾
2- یَا أَیُّهَا الْمُزَّمِّلُ ﴿١﴾ قُمِ اللَّیْلَ إِلا قَلِیلا ﴿٢﴾ نِصْفَهُ أَوِ انْقُصْ مِنْهُ قَلِیلا ﴿٣﴾ أَوْ زِدْ عَلَیْهِ وَرَتِّلِ الْقُرْآنَ
3- قران الفجر انّ قران الفجر کان مشهوداً (اسرا 78)
4- کانوا قلیلاً من اللیل مایحجون و بالاسحارهم یستغفرون (سورۀ ذاریات آیات 17و18)
آنان (پرهیز گاران و محسنین)کمی از شب را می خوابیدند و در سحرگاهان استغفار میکردند
5- پیامبر اکرم (ص) : بورک لامّتی فی بکورها1 : آفرین بر امّت من بر سحر خیزی آنان .
6- رکعتا الفجر خیرُ من الدّنیا و ما علیها : دو رکعت نماز صبح بیش از تمام دنیا و هرچه روی آن است ارزش دارد
7- زمین از سه چیز به سوی خدا ناله و فریاد می کند:
1- خون حرامی که بر روی آن ریخته می شود 2- غسلی که از زنا در روی آن انجام دهند
3- خوابیدن برآن پیش از طلوع آفتاب (یک الی دو ساعت قبل از طلوع آفتاب بستگی به فصول سال دارد )
8- هر که از طلوع صبح تا طلوع آفتاب در جای نماز خود بنشیند خدا او را از آتش جهنم مستور گرداند و ... گناهانش آمرزیده شود.
9- در سحر گاهان جویای دانش باشید زیرا من از پروردگار خویش درخواست نمودم که برای امت و پیروان من لحظات خیر و برکت را هنگام سحر تعیین فرماید.
10- حضرت علی (ع) :خوابیدن قبل از طلوع آفتاب وقبل از نماز خـفـتـن پریشانـی و فـقـر می آورد.
11- حضرت امام حسین (ع)به ابی حمزۀ ثمالی فرمود : پیش از طلوع آفتاب خواب مکن که من از برای تو دوست نمی دارم ، زیرا که حق تعالی روزی بندگان را در این وقت قسمت می نماید و هرکه در این وقت درخواب است از روزی محروم می شود.
12- حضرت امام محمد باقر(ع) در بارۀ وقت نماز شب از قول حضرت پیامبر(ص) فرمود: آن همان وقت است که یعقوب فرزندانش را وعده داد که برای آنان آمرزش بخواهد و آن همان وقت است که استغفارکنندگان در سحر ها در قرآن ستایش شده و همانا نماز شب در اخر وقت افضل از اوّل وقت شب است .
13- حضرت امام جعفر صادق(ع)فرمود: خواب بامداد روزی را منع، رنگ را زرد، و رو را قبیح می کند و این خواب شومی است . به درستی که حق تعالی روزی را ما بین طلوع صبح تا طلوع آفتاب قسمت می نماید پس زینهار که در وقت نخوابید و فرمود که مرغ بریان و ترنجبین در این وقت بر بنی اسرائیل نازل می شد و هرکه در این وقت در خواب بود محروم می شد.
سخنی چند از حکما و علما
1ـ لقمان به پسرش می گوید: «فرزندم! مبادا خروس از توعاقل تر باشد و توجّه اش به نماز بیش از تو باشد، آیا نمی بینی که در مواقع نماز و در سحر ها بانگ می زند و حال آنکه تو خواب هستی»
هنگام سپیدۀ دم ،خروس سحری دانـی کـه چرا هـمی کند نـوحه گری
یعنـی که نـمـودنـد در آیـنــۀ صـبـح کز عمر شبی گذشت و تو بی خبری
2ـ علامۀ بزرگوار حسن زادۀ آملی نیز می فرماید: الهی! خروس را سحر باشد و حسن را نباشد.
الهی ! خروس را در شب خروش باشد و حسن خاموش باشد .
3- درکتاب ارشاد القلوب آمده است : یکی از عبّاد می گوید ، به خواب دیدم برکنار نهر مشک کنیزانی آراسته به حـریـر و سنـدس بهشتی و صورت آن ها چون ماه می درخشد (گفتند ) این کنیزان ازآن سحر خیزانی هستند که قـرآن می خوانند ، خدا را آشکارا و نهان بسیار یاد می کنند واز مال خود انفاق می کنند و سحر گاهان استغفار می کنند.
درقرآن کریم سحر خیزی وتهجد و شب زتده داری همراه با اقامه نماز بیان شده است بسیار واضح است همه خیر اعم از طلب علم و دانش و روزی حلال و طیب هنگام سحر سهل و میسور و ممکن تر می باشد .
4- بزرگمهر وزیر انوشیروان بطور فطری اهمیت و فواید سحرخیزی را دریافته بود وگویاکه سحر خیزی یکی از ویژگی او بود حتی بزرگمهر از انوشیروان تقاضا می کند که او هم به سحر خیزی رو بیاورد وبه سحر خیزی عادت نماید ولی انوشیروان به جهت عدم برنامه مطلوب بر ای خواب و بیداری خود بویژه به خاطر شب نشینی ها این امر (سحر خیزی ) برایش سخت و دشوار می آید .
آری شب نشینی های بی مورد مانع سحر خیزی می شود که انسان را از فعالیت ها ی مفید و ارزشمند باز می دارد شاید به همین خاطر است که پیامبر اکرم (ص) می فرمایند :
شب زنده داری جز برای سه چیز روا نیست 1- تلاوت قرآن (عبادت و نماز) 2- تحصیل علم و دانش 3- فرستادن عروس به خانـۀ شوهرش (کار واجب و ضروری دیگر مثل مسافرت )
فواید علمی سحر خیزی
برای سحر خیزی فواید زیادی از نظر علم پزشکی و طبابت بیان شده است که یکی از مهم ترین آنها طولانی شدن عمر انسان می باشد .همچنین سحر خیزی موجب ازدیاد طراوت روحی، جسمی و فکری انسان می گردد .
سحر خیزی عامل آرامش اعصاب انسان و مانع افسردگی و بی حوصلگی وباعث افزونی روزی های مادی و معنوی اومی باشد.
*تعریف افسردگی : افسردگى (DEPRESSION) حالتى احساسى است که مشخصه اش اندوه، بی احساسى (APATHY) ، بدبینى (PESSIMISM) و احساس تنهایى است.
متاسفانه بیماری افسردگی امروزه میان خانم ها و حتی جوانان بسبار شایع می باشد و اکثر مراجعین کلینیک های روان شناسی به این بیماری مبتلا هستند .
افسردگی دارای پیآمد های متنوع و متعدد بوده که از مهمترین آنها می توان به اختلالات خواب اشاره نمود.
تحقیقات نشان می دهد که 75 درصد از بیماران افسرده مشکلات و اختلالات محسوسی در خواب (چه به صورت بى خوابى و چه پرخوابى) دارند و علایم این بیماری (افسردگی ) در هنگام صبح بیشتر بروز کرده محسوس تر میشود. نکته قابل توجه و مورد بحث ما این است که در این بیماران چگالى (REM حرکت سریع چشم) در نیمه اول خواب و همچنین کل زمان REM افزایش یافته و فاصله میان به خواب رفتن تا شروع اولین دوره REM یعنى ( LATENCY - REM) کم شده و مرحله 4 خواب نیز کاهش می یابد .
پس به عبارت ساده تر می توان گفت، افراد افسرده زمان بیشترى را در مرحله خواب REM به سر می برند . یعنى به میزان بیشترى نسبت به سایرین خواب می بینند.
یک روش درمانى جدید براى بیماران افسرده، بیدار نگه داشتن آنها براى کاهش میزان REM است، که بهترین شکل آن نماز صبح است. زمان نماز صبح که مورد تاکید قرآن و همچنین بسیارى از روایات بوده، سبب کاهش قابل توجه میزان خواب REM در اشخاص می شود. زیرا شخص نمازگزار که خود را ملزم به اقامه نماز صبح می داند و باید صبحگاه بیدار شود، پس در حقیقت جلوى ورود به مرحله قابل توجهى از REM را می گیرد . از این جهت بیدارى صبحگاهى براى نماز ،خود به تنهایى می تواند یک عامل مهم بدون عارضه در پیشگیرى از افسردگى مطرح باشد که بر تمام روش‌هاى درمانى دارویى و غیر دارویى ارجحیت دارد چرا که پیشگیرى بر درمان مقدم است .
نقش نماز صبح در درمان افسردگی
به طور متوسط 20 - 15 دقیقه طول می کشد تا یک فرد معمولى به خواب رود.و در عرض 45 دقیقه وارد مراحل 3 و 4 خواب می شود که این مراحل عمیق ترین مراحل خواباند. یعنى براى بیدار کردن فرد تحریک بیشتری در این مراحل خواب لازم است. حدوداً 45 دقیقه پس از مرحله 4خواب است که نخستین دوره حرکات سریع چشم (REM) فرا مىرسد. هر چه از شب می گذرد ، دوره هاى REM طولانی تر و مراحل 3 و 4 کوتاه تر مىشود. بنابراین در اواخر شب، خواب شخص سبک تر شده و رؤیاى بیشترى می بیند (یعنى خواب REM اش بیشتر مىشود). پس قسمت اعظم خواب REM در ساعات نزدیک صبح اتفاق می افتد . و از طرفى دیدیم که یکى از مشکلات مهم بیماران افسرده، افزایش یافتن طول خواب REM و خواب دیدن زیاد است. از این جهت یک مبناى مهم در تولید داروهاى ضد افسردگى تولید داروهایى است که موجب کاهش مرحله REM خواب باشند (از جمله داروهاى ضد افسردگى سه حلقه اى) .
اما آنچه بسبار مهم و قابل توجه است تاثیر فوق العاده شگرف و عمیق عقاید مذهبی از جمله اعتقاد و اتکاء به خدای متعال و یاد مرگ (( به این معنی که زندگی این دنیا گذرا و بسیار اندک وناچیزاست حتی شایستگی وابستگی و غم خوردن ندارد ولی حیات آخرت جاودانه و همیشگی است )) دردرمان اضطراب و استرس و پریشان احوالی و افسردگی دارد .
در راستای اعتقاد و اتکاء به خداوند منان عزم جدی بر اقامه بموقع نماز صبح یک روش درمانى جدید بسیار موثربرای بیماران افسرده می باشد زیرا که نماز صبح بهترین شکل و دلیل برای بیدار نگه داشتن بیماران افسردگی براى کاهش میزان REM است،.
زمان اقامه نماز صبح که مورد تاکید قرآن کریم آن کتاب عظیم و دقیق انسان سازی و احادیث ارزنده و نورانی ائمه اطهار (ع)می باشد ،عامل کاهش قابل توجه میزان خواب REM در اشخاص می شود.
زیرا شخص نمازگزار که خود را ملزم به اقامه نماز صبح می داند ولازم است که سحر خیزی را عادت و پیشه خود سازد در نتیجه با این کار (سحر خیزی و اقامه نماز ) در حقیقت جلوى ورود به مرحله قابل توجهى از REM را می گیرد . بنابرین بیدارى سحر گاهی براى نمازصبح خود به تنهایى می تواند عامل موثر و مهم بدون عارضه در پیشگیرى از افسردگى مطرح باشد البته بسیار محرز است که این روش بدون هرگونه عارضه شیمیایی و روانی بر تمامی روش‌هاى درمانى دارویى و غیر دارویى ارجحیت دارد چرا که پیشگیرى بر درمان مقدم است و علاج واقعه را قبل وقوع باید کرد .
"اقم الصلوة لدلوک الشمس الى غسق الیل قران الفجر ان قران الفجر کان مشهودا (3) ؛ نماز را از زوال آفتاب تا نهایت تاریکى شب برپا دار و (نیز) نماز صبح را، زیرا نماز صبح همواره (مقرون با) حضور (فرشتگان) است .»
1- دانش پزشکی امروز به اثبات رسانده است که اگر شخصی حدود ساعت 10 شب بخوابد و ساعت 5 صبح از خواب بیدار شود (یعنی حدود 7 ساعت خواب)در ساعت 1 بامداد ، در بدن او برخی مواد شیمیائی شبه مورفین که بعنوان گروه اندروفین ها و انکفالین ها نامگذاری شده اند، ترشح می شوند که این مواد اثر مستقیم بر روی قسمت های مختلف بدن از جمله عضلات اسکلتی دارند و منجر به راحتی (RELAXATION ) عضلانی در روز بعد برای فرد می شوند
2- اما چنانکه شخص در ساعت 12 شب بخوابد و صبح روز بعد ، ساعت 10 صبح از خواب بلند شود(یعنی حدود 10 ساعت خواب)، اندروفین ها و انکفالین ها بر خلاف حالت قبلی، افزایش ترشح کافی نخواهند داشت و در نتیجه سبب می شود با اینکه شخص حدود سه ساعت بیشتر از حالت قبلی خوابیده است، از آرامش و استراحت عضلانی لازم و به اندازه و کافی بهره مند نشود و درست به همین علت است که هرچه خواب انسان بیشتر ادامه پیدا بکند و مثلاً تا ساعت 11 صبح به درازا بکشد احساس خستگی و کوفتگی عضلانی بعد از آن بیشتر خواهد بود.
خلاصه کلام اینکه اگر آدم به رشد و معرفت و بصیرتی برسد که در تمام امور اعم اعتقادی و اخلاقی و اجتماعی وسیاسی و طبی و جسمی و فرهنگی و فکری از قوانین مترقی و متعالی اسلام وقرآن تبعیت نماید قطعا اوج قلعه کمال و عزت و قدرت و آرامش و حتی آسایش فتح خواهد کرد بسیار بدیهی است که تمام بدبختی های جهان بشریت بخاطر دوری از اسلام و قرآن و ائمه اطهار (علیهم السلام ) و گناه و نافرمانی خدای منان می باشد .
اسلام به ذات خود ندارد عیبی
امام حسین (ع) : سه چیز موجب حماقت می شود :1- پر خوابی 2- پرخوری 3- پرحرفی
دین مقدس و مترقی و متعالی اسلام برای« انسان» در تمام زمینه ها برنامه بس دقیق و ظریفی دارد. برای این منظور در جهت مصالح اجتماعی، تعلیم و تربیت، عبادت، رشد مادی و معنوی، خوردن و خوابیدن و همه و همۀ اینها ضروریاتی را قائل است تا انسان را از نظر جسمی و روحی در یک مسیر تعالی و ترقی قرار دهد استعداد خلیفة الله ای انسان از قوه به فعل برسد و اگرانسان به دستورات خالق بی همتای خود عارف و عامل باشد قطعا در مسیر ارتقاء روحی و معنوی برتر از فرشتگان قرار خواهد شد لکن اگر مسیر حرکت انسان در خلاف مسیر دستورات و قوانین الهی باشد ازنظرجایگاه و منزلت فروتر از حیوانات قرارخواهد گرفت .
آیات واحادیث بسیارمتعدد مبنی بر سحر خیزی و اقامه نماز شب و صبح وجود دارد که به چند مورد بطور گذرا اشاره می نماییم .
1- یَا أَیُّهَا الْمُدَّثِّرُ ﴿١﴾ قُمْ فَأَنْذِرْ ﴿٢﴾ وَرَبَّکَ فَکَبِّرْ ﴿٣﴾ وَثِیَابَکَ فَطَهِّرْ ﴿٤﴾ وَالرُّجْزَ فَاهْجُرْ ﴿٥﴾
2- یَا أَیُّهَا الْمُزَّمِّلُ ﴿١﴾ قُمِ اللَّیْلَ إِلا قَلِیلا ﴿٢﴾ نِصْفَهُ أَوِ انْقُصْ مِنْهُ قَلِیلا ﴿٣﴾ أَوْ زِدْ عَلَیْهِ وَرَتِّلِ الْقُرْآنَ
3- قران الفجر انّ قران الفجر کان مشهوداً (اسرا 78)
4- کانوا قلیلاً من اللیل مایحجون و بالاسحارهم یستغفرون (سورۀ ذاریات آیات 17و18)
آنان (پرهیز گاران و محسنین)کمی از شب را می خوابیدند و در سحرگاهان استغفار میکردند
5- پیامبر اکرم (ص) : بورک لامّتی فی بکورها1 : آفرین بر امّت من بر سحر خیزی آنان .
6- رکعتا الفجر خیرُ من الدّنیا و ما علیها : دو رکعت نماز صبح بیش از تمام دنیا و هرچه روی آن است ارزش دارد
7- زمین از سه چیز به سوی خدا ناله و فریاد می کند:
1- خون حرامی که بر روی آن ریخته می شود 2- غسلی که از زنا در روی آن انجام دهند
3- خوابیدن برآن پیش از طلوع آفتاب (یک الی دو ساعت قبل از طلوع آفتاب بستگی به فصول سال دارد )
8- هر که از طلوع صبح تا طلوع آفتاب در جای نماز خود بنشیند خدا او را از آتش جهنم مستور گرداند و ... گناهانش آمرزیده شود.
9- در سحر گاهان جویای دانش باشید زیرا من از پروردگار خویش درخواست نمودم که برای امت و پیروان من لحظات خیر و برکت را هنگام سحر تعیین فرماید.
10- حضرت علی (ع) :خوابیدن قبل از طلوع آفتاب وقبل از نماز خـفـتـن پریشانـی و فـقـر می آورد.
11- حضرت امام حسین (ع)به ابی حمزۀ ثمالی فرمود : پیش از طلوع آفتاب خواب مکن که من از برای تو دوست نمی دارم ، زیرا که حق تعالی روزی بندگان را در این وقت قسمت می نماید و هرکه در این وقت درخواب است از روزی محروم می شود.
12- حضرت امام محمد باقر(ع) در بارۀ وقت نماز شب از قول حضرت پیامبر(ص) فرمود: آن همان وقت است که یعقوب فرزندانش را وعده داد که برای آنان آمرزش بخواهد و آن همان وقت است که استغفارکنندگان در سحر ها در قرآن ستایش شده و همانا نماز شب در اخر وقت افضل از اوّل وقت شب است .
13- حضرت امام جعفر صادق(ع)فرمود: خواب بامداد روزی را منع، رنگ را زرد، و رو را قبیح می کند و این خواب شومی است . به درستی که حق تعالی روزی را ما بین طلوع صبح تا طلوع آفتاب قسمت می نماید پس زینهار که در وقت نخوابید و فرمود که مرغ بریان و ترنجبین در این وقت بر بنی اسرائیل نازل می شد و هرکه در این وقت در خواب بود محروم می شد.
سخنی چند از حکما و علما
1ـ لقمان به پسرش می گوید: «فرزندم! مبادا خروس از توعاقل تر باشد و توجّه اش به نماز بیش از تو باشد، آیا نمی بینی که در مواقع نماز و در سحر ها بانگ می زند و حال آنکه تو خواب هستی»
هنگام سپیدۀ دم ،خروس سحری دانـی کـه چرا هـمی کند نـوحه گری
یعنـی که نـمـودنـد در آیـنــۀ صـبـح کز عمر شبی گذشت و تو بی خبری
2ـ علامۀ بزرگوار حسن زادۀ آملی نیز می فرماید: الهی! خروس را سحر باشد و حسن را نباشد.
الهی ! خروس را در شب خروش باشد و حسن خاموش باشد .
3- درکتاب ارشاد القلوب آمده است : یکی از عبّاد می گوید ، به خواب دیدم برکنار نهر مشک کنیزانی آراسته به حـریـر و سنـدس بهشتی و صورت آن ها چون ماه می درخشد (گفتند ) این کنیزان ازآن سحر خیزانی هستند که قـرآن می خوانند ، خدا را آشکارا و نهان بسیار یاد می کنند واز مال خود انفاق می کنند و سحر گاهان استغفار می کنند.
درقرآن کریم سحر خیزی وتهجد و شب زتده داری همراه با اقامه نماز بیان شده است بسیار واضح است همه خیر اعم از طلب علم و دانش و روزی حلال و طیب هنگام سحر سهل و میسور و ممکن تر می باشد .
4- بزرگمهر وزیر انوشیروان بطور فطری اهمیت و فواید سحرخیزی را دریافته بود وگویاکه سحر خیزی یکی از ویژگی او بود حتی بزرگمهر از انوشیروان تقاضا می کند که او هم به سحر خیزی رو بیاورد وبه سحر خیزی عادت نماید ولی انوشیروان به جهت عدم برنامه مطلوب بر ای خواب و بیداری خود بویژه به خاطر شب نشینی ها این امر (سحر خیزی ) برایش سخت و دشوار می آید .
آری شب نشینی های بی مورد مانع سحر خیزی می شود که انسان را از فعالیت ها ی مفید و ارزشمند باز می دارد شاید به همین خاطر است که پیامبر اکرم (ص) می فرمایند :
شب زنده داری جز برای سه چیز روا نیست 1- تلاوت قرآن (عبادت و نماز) 2- تحصیل علم و دانش 3- فرستادن عروس به خانـۀ شوهرش (کار واجب و ضروری دیگر مثل مسافرت )
فواید علمی سحر خیزی
برای سحر خیزی فواید زیادی از نظر علم پزشکی و طبابت بیان شده است که یکی از مهم ترین آنها طولانی شدن عمر انسان می باشد .همچنین سحر خیزی موجب ازدیاد طراوت روحی، جسمی و فکری انسان می گردد .
سحر خیزی عامل آرامش اعصاب انسان و مانع افسردگی و بی حوصلگی وباعث افزونی روزی های مادی و معنوی اومی باشد.
*تعریف افسردگی : افسردگى (DEPRESSION) حالتى احساسى است که مشخصه اش اندوه، بی احساسى (APATHY) ، بدبینى (PESSIMISM) و احساس تنهایى است.
متاسفانه بیماری افسردگی امروزه میان خانم ها و حتی جوانان بسبار شایع می باشد و اکثر مراجعین کلینیک های روان شناسی به این بیماری مبتلا هستند .
افسردگی دارای پیآمد های متنوع و متعدد بوده که از مهمترین آنها می توان به اختلالات خواب اشاره نمود.
تحقیقات نشان می دهد که 75 درصد از بیماران افسرده مشکلات و اختلالات محسوسی در خواب (چه به صورت بى خوابى و چه پرخوابى) دارند و علایم این بیماری (افسردگی ) در هنگام صبح بیشتر بروز کرده محسوس تر میشود. نکته قابل توجه و مورد بحث ما این است که در این بیماران چگالى (REM حرکت سریع چشم) در نیمه اول خواب و همچنین کل زمان REM افزایش یافته و فاصله میان به خواب رفتن تا شروع اولین دوره REM یعنى ( LATENCY - REM) کم شده و مرحله 4 خواب نیز کاهش می یابد .
پس به عبارت ساده تر می توان گفت، افراد افسرده زمان بیشترى را در مرحله خواب REM به سر می برند . یعنى به میزان بیشترى نسبت به سایرین خواب می بینند.
یک روش درمانى جدید براى بیماران افسرده، بیدار نگه داشتن آنها براى کاهش میزان REM است، که بهترین شکل آن نماز صبح است. زمان نماز صبح که مورد تاکید قرآن و همچنین بسیارى از روایات بوده، سبب کاهش قابل توجه میزان خواب REM در اشخاص می شود. زیرا شخص نمازگزار که خود را ملزم به اقامه نماز صبح می داند و باید صبحگاه بیدار شود، پس در حقیقت جلوى ورود به مرحله قابل توجهى از REM را می گیرد . از این جهت بیدارى صبحگاهى براى نماز ،خود به تنهایى می تواند یک عامل مهم بدون عارضه در پیشگیرى از افسردگى مطرح باشد که بر تمام روش‌هاى درمانى دارویى و غیر دارویى ارجحیت دارد چرا که پیشگیرى بر درمان مقدم است .
نقش نماز صبح در درمان افسردگی
به طور متوسط 20 - 15 دقیقه طول می کشد تا یک فرد معمولى به خواب رود.و در عرض 45 دقیقه وارد مراحل 3 و 4 خواب می شود که این مراحل عمیق ترین مراحل خواباند. یعنى براى بیدار کردن فرد تحریک بیشتری در این مراحل خواب لازم است. حدوداً 45 دقیقه پس از مرحله 4خواب است که نخستین دوره حرکات سریع چشم (REM) فرا مىرسد. هر چه از شب می گذرد ، دوره هاى REM طولانی تر و مراحل 3 و 4 کوتاه تر مىشود. بنابراین در اواخر شب، خواب شخص سبک تر شده و رؤیاى بیشترى می بیند (یعنى خواب REM اش بیشتر مىشود). پس قسمت اعظم خواب REM در ساعات نزدیک صبح اتفاق می افتد . و از طرفى دیدیم که یکى از مشکلات مهم بیماران افسرده، افزایش یافتن طول خواب REM و خواب دیدن زیاد است. از این جهت یک مبناى مهم در تولید داروهاى ضد افسردگى تولید داروهایى است که موجب کاهش مرحله REM خواب باشند (از جمله داروهاى ضد افسردگى سه حلقه اى) .
اما آنچه بسبار مهم و قابل توجه است تاثیر فوق العاده شگرف و عمیق عقاید مذهبی از جمله اعتقاد و اتکاء به خدای متعال و یاد مرگ (( به این معنی که زندگی این دنیا گذرا و بسیار اندک وناچیزاست حتی شایستگی وابستگی و غم خوردن ندارد ولی حیات آخرت جاودانه و همیشگی است )) دردرمان اضطراب و استرس و پریشان احوالی و افسردگی دارد .
در راستای اعتقاد و اتکاء به خداوند منان عزم جدی بر اقامه بموقع نماز صبح یک روش درمانى جدید بسیار موثربرای بیماران افسرده می باشد زیرا که نماز صبح بهترین شکل و دلیل برای بیدار نگه داشتن بیماران افسردگی براى کاهش میزان REM است،.
زمان اقامه نماز صبح که مورد تاکید قرآن کریم آن کتاب عظیم و دقیق انسان سازی و احادیث ارزنده و نورانی ائمه اطهار (ع)می باشد ،عامل کاهش قابل توجه میزان خواب REM در اشخاص می شود.
زیرا شخص نمازگزار که خود را ملزم به اقامه نماز صبح می داند ولازم است که سحر خیزی را عادت و پیشه خود سازد در نتیجه با این کار (سحر خیزی و اقامه نماز ) در حقیقت جلوى ورود به مرحله قابل توجهى از REM را می گیرد . بنابرین بیدارى سحر گاهی براى نمازصبح خود به تنهایى می تواند عامل موثر و مهم بدون عارضه در پیشگیرى از افسردگى مطرح باشد البته بسیار محرز است که این روش بدون هرگونه عارضه شیمیایی و روانی بر تمامی روش‌هاى درمانى دارویى و غیر دارویى ارجحیت دارد چرا که پیشگیرى بر درمان مقدم است و علاج واقعه را قبل وقوع باید کرد .
"اقم الصلوة لدلوک الشمس الى غسق الیل قران الفجر ان قران الفجر کان مشهودا (3) ؛ نماز را از زوال آفتاب تا نهایت تاریکى شب برپا دار و (نیز) نماز صبح را، زیرا نماز صبح همواره (مقرون با) حضور (فرشتگان) است .»
1- دانش پزشکی امروز به اثبات رسانده است که اگر شخصی حدود ساعت 10 شب بخوابد و ساعت 5 صبح از خواب بیدار شود (یعنی حدود 7 ساعت خواب)در ساعت 1 بامداد ، در بدن او برخی مواد شیمیائی شبه مورفین که بعنوان گروه اندروفین ها و انکفالین ها نامگذاری شده اند، ترشح می شوند که این مواد اثر مستقیم بر روی قسمت های مختلف بدن از جمله عضلات اسکلتی دارند و منجر به راحتی (RELAXATION ) عضلانی در روز بعد برای فرد می شوند
2- اما چنانکه شخص در ساعت 12 شب بخوابد و صبح روز بعد ، ساعت 10 صبح از خواب بلند شود(یعنی حدود 10 ساعت خواب)، اندروفین ها و انکفالین ها بر خلاف حالت قبلی، افزایش ترشح کافی نخواهند داشت و در نتیجه سبب می شود با اینکه شخص حدود سه ساعت بیشتر از حالت قبلی خوابیده است، از آرامش و استراحت عضلانی لازم و به اندازه و کافی بهره مند نشود و درست به همین علت است که هرچه خواب انسان بیشتر ادامه پیدا بکند و مثلاً تا ساعت 11 صبح به درازا بکشد احساس خستگی و کوفتگی عضلانی بعد از آن بیشتر خواهد بود.
خلاصه کلام اینکه اگر آدم به رشد و معرفت و بصیرتی برسد که در تمام امور اعم اعتقادی و اخلاقی و اجتماعی وسیاسی و طبی و جسمی و فرهنگی و فکری از قوانین مترقی و متعالی اسلام وقرآن تبعیت نماید قطعا اوج قلعه کمال و عزت و قدرت و آرامش و حتی آسایش فتح خواهد کرد بسیار بدیهی است که تمام بدبختی های جهان بشریت بخاطر دوری از اسلام و قرآن و ائمه اطهار (علیهم السلام ) و گناه و نافرمانی خدای منان می باشد .
اسلام به ذات خود ندارد عیبی
هر عیب که هست از مسلمانی ماست
