شب قدر، آغاز ظهور امام عصر (عج)

منتظران موعود، در انتظار ندای آسمانی بیست و سوم ماه مبارک رمضان

امام عصر ٬ بعد از صحیه و ندای آسمانی در شب جمعه ٬ شب قدر و بیست و سوم ماه مبارک رمضان ٬ "ظهور" میفرمایند. و بعد از حدود "سه ماه و نیم" و در روز شنبه ٬ عاشورای (دهم) ماه محرم ٬ در مکه مکرمه و از کنار کعبه ٬ مابین رکن و مقام (رکن یمانی و مقام اسماعیل) ٬ "قیام" ٬ میفرمایند و پرچم و رایۀ خویش را برای آغاز حکومت جهانی ٬ علنی میفرمایند.
بنابراین ٬ بین ظهور و قیام امام عصر ٬ فاصله زمانی در حدود سه ماه و نیم ٬ وجود دارد. در "قیام" حضرت از کنار خانه خدا و کعبه ۳۱۳ ٬ نفر از یاران ایشان ٬ در کنار وی خواهند بود. اما بعد از قیام و اعلام آغاز "خروج" برای اقامه حکومت جهانی اسلامی ٬ ایشان منتظر می مانند که تعداد یاران و حلقه دوم اصحاب ٬ به ۱۰ هزار نفر برسد و آنگاه "خروج" خویش را از مکه برای فتح جهان ٬ آغاز میفرمایند.
بنابراین ٬ "ظهور" در جمعه ماه رمضان با صیحه آسمانی اتفاق می افتد ٬ "قیام" در شنبه ماه محرم و روز عاشورا در کنار کعبه به همراه ۳۱۳ نفر از اصحاب خاص ٬ شروع می شود و "خروج" حرکت امام از مکه به سمت مدینه و کوفه بعد از جمع شدن ۱۰ هزار نفر از یاران ٬ اتفاق می افتد.

 

معرفی نشانه های حتمی ظهور

و اما در این میان، از پنج نشانه حتمی ظهور (یمانی، سفیانی، ندای آسمانی، قتل نفس زکیه و خسف بیداء) به صورت ویژه و مستقل سخن به میان آمده است. اهمیت این پنج نشانه‌ را می‌توان هم از تعدد روایات مربوط به آن‌ها و هم از جداسازی و بیان این نشانه‌ها به شکل مستقل دریافت.صدوق درکتاب کمال الدین، با سلسه اسنادش از امام صادق علیه‌السلام در حدیث معتبر [۱] نقل کرده است:

قَبْلَ قِیامِ الْقَائِمِ خَمْسُ عَلَامَاتٍ مَحْتُومَاتٍ الْیمَانِی وَ السُّفْیانِی وَ الصَّیحَةُ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّکِیةِ وَ الْخَسْفُ بِالْبَیدَاء. [۲]

پیش از قیام قائم پنج نشانه حتمی است: یمانی، سفیانی، صحیه آسمانی، شهادت نفس زکیه و خسف بیداء.

و نیز  مرحوم کلینی در کتاب الکافی، در حدیث معتبر [۳] ، از امام صادق نقل کرده است:

خَمسُ عَلاماتٍ قَبلَ قِیامِ القائمِ الصَّیحَةُ وَ السَّفیانِیُّ وَ الخَسفُ وَ قَتلُ النَّفسِ الزَّکیَّة وَ الیَمانِیُّ ِ. [۴]

پیش از قیام قائم پنج علامت وجود خواهد داشت: ندای آسمانی، سفیانی، خسف و فرو رفتن (لشکر سفیانی) در زمین (بیداء)، شهادت نفس زکیه و یمانی.

 

این دو حدیث معتبر و حدیث های مشابه دیگر، دلالت بر این دارد که ظهور امام مهدی علیه‌السلام، متوقف بر نشانه های حتمی است که باید به وقوع بپیوندد. طبق روایت، ندای آسمانی، برای اثبات اینکه امام مهدی، از طرف خداوند متعال، برگزیده و فرستاده شده است و خروج سفیانی به عنوان دشمن اصلی امام، به جنگ میان حق و باطل، اشاره دارد. خروج یمانی، به ضرورت وجود قوا و لشکر جبهه حق و نصرت در ظهور امام مهدی، اشاره دارد و شهادت نفس زکیه، به طغیان حکومت و نظام ناصبی و دشمن اهل بیت در کشور حجاز (عربستان)، اشاره می کند. و خسف بیداء و فرورفتن لشکر سفیانی در زمین در منطقه بیداء در بین مکه و مدینه، نشانگر صحت پیشگویی و صدق خبر پیامبر و بیانگر این است که حکومت جهانی امام مهدی، ادامه حکومت رسول الله و اتمام رسالت پیامبر اسلام، می باشد. [۵]

 

ندای آسمانی، آغاز ظهور امام عصر

میان نشانه های حتمی ظهور، «ندا یا صیحه آسمانی» جایگاه ویژه ای دارد؛ زیرا ده ها حدیث درباره آن به ما رسیده است. آیاتی از قرآن کریم  به ویژه آیه چهارم سوره شعراء  طبق روایت های تفسیری ٬ بر آن دلالت دارند. این نشانه ٬ در توقیع آخر امام عصر برای نایب چهارم ٬ علی بن محمد سمری ٬ مطرح شده و ظهور حضرت مهدی عجل لله تعالی فرجه الشریف منوط به خروج سفیانی و صیحه آسمانی ٬ معرفی شده است. علاوه بر این ٬ ندای آسمانی از نشانه های حتمی قیام حضرت مهدی عجل لله تعالی فرجه الشریف به شمار می آید. با این ندا ٬ نام و نسب و برحق بودن حضرت مهدی و پیروانش برای جهانیان اعلان می شود و مردم از زمان ظهور آگاه می شوند. ندای آسمانی ٬ برای مؤمنان رحمت و برای کافران نشانه عذاب است. و از آن پس نام حضرت مهدی(عج) بر سر زبان ها می افتد. قیام امام مهدی ٬ انقلابی جهانی ٬ است و شناسایی او نیز باید جهانی باشد تا حجت بر همگان تمام شود و نگویند راه و مسیر حق را نشناختیم و ندای آسمانی با اعلام نام و نسب حضرت مهدی (عجل لله تعالی فرجه الشریف) و بیان حقانیت او برای جهانیان ٬ بشارت به آمدن او را می دهد و با این معیار که مدعیان دروغین از آوردن آن عاجزند ٬ آن حضرت به همگان معرفی می شود. عبدلله بن ابی یعفور از امام جعفر صادق (علیه السلام) می پرسد: مراد از « صوت » چیست؟ آیا مراد ٬ همان ندا دهنده است؟ امام فرمود:

نعم و به یعرف صاحب هذا الامر. [۶]

بله و به وسیله آن ٬ صاحب این امر شناخته می شود.

امام عصر ٬ بعد از ندای آسمانی در ماه رمضان ٬ ظهور ٬ می نمایند. در روایتی از امام رضا ٬ چنین نقل شده است:

ان القائم ینادی باسمه لیلۀ ثلاث و عشرین من شهر رمضان و یقوم یوم عاشورا.

قائم در شب ۲۳ ماه رمضان به نامش ٬ ندا داده میشود و در روز عاشورا قیام می کنند.

همچنین در کتاب التشریف بالمنن سید ابن طاووس به نقل از منابع اهل سنت ٬ مضمون حدیث فوق ٬ تاکید شده است:

إِذَا نَادَى مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ أَنَّ الْحَقَّ فِی آلِ مُحَمَّدٍ، فَعِنْدَ ذَلِکَ یَظْهَرُ الْمَهْدِی ... . ‏[۷]

هنگامیکه ندادهنده (جبرئیل) از آسمان، ندا سر داد که حق با محمد و آل محمد است، در این هنگام، حضرت مهدی ظهور میفرمایند ... .

در روایتی از ابوبصیر از امام جعفر صادق علیه السلام نیز نقل شده است:

و یخرج القائم مما یسمع و هی صیحة جبرئیل علیه السلام. [۸]

وقتی ندای آسمانی را شنیده میشود ٬ قائم ظهور میفرمایند و آن ٬ صدای جبرئیل امین است.

 

تمام جهانیان ٬ ندای آسمانی را میشنوند

تمام اهل زمین، ندای آسمانی را می‌شنوند. این مطلب در احادیث اهل‌بیت علیه السلام با تعبیر‌های شنیدن اهل مشرق و مغرب، شنیدن تمام اهل زمین، شنیدن تمامی جانداران، عام بودن ندای آسمانی، مطرح شده است.

 ویژگی دیگر ندا برای مخاطبان، شنیدن هر قوم و گروه به زبان خودشان است؛ سه حدیث که از جهت سند، معتبر هستند با عبارت‌های: «یسمعه کل قوم بألسنتهم»؛ «حتی یسمعه کل قوم بلسانهم»؛ «عام یسمع کل قوم بلسانهم» به بیان این مطلب می‌پردازند. [۹]

 ویژگی دیگر ندای آسمانی، یکنواختی آن برای شنوندگان است و دوری یا نزدیکی، معنا ندارد. روایت معتبری از امام علی بن موسی الرضا علیه السلام به این مطلب اشاره دارد: 

قد نودوا نداء یسمع من بُعد کما یسمع من قرب. [۱۰]

به تحقیق ندایی داده می‌شوند که از دور شنیده می‌شود؛ همان‌طور که از نزدیک شنیده می‌شود.

 

ندای آسمانی، اتمام حجت همگانی

بعد از اینکه ذکر شد که ندای آسمانی ٬ همگانی است و هر کس با زبان خود ٬ این ندا را می شنود و حضرت مهدی را به وسیله آن با نام و نسب می شناسد. دیگر ٬ جایی برای عذر و بهانه باقی نمی ماند که اگر ما واقعا می دانستیم او حجت خداوند است ٬ از او پیروی می کردیم. مفضل بن عمر از امام جعفر صادق روایت می کند که فرمود:

… و ینادی باسمه و کنیته و نسبه و یکثر ذلک علی افواه المحقین و المبطلین و الموافقین و المخالفین لتلزمهم الحجة بمعرفتهم به… . [۱۱]

به اسم و کنیه و نسب حضرت ندا داده می شود و این مطلب ٬ دهان به دهان بین اهل حق و باطل و موافقان و مخالفان می چرخد تا حجت را بر آنان در شناختن او تمام کند.

 

شادی مومنین از ندای آسمانی

پیروان حق و حقیقت با شنیدن ندای آسمانی ٬ نشاط و شادابی خاصی پیدا می کنند و آگاه می شوند که مولایشان بعد از قرن ها انتظار می آید و در پرتو آن ٬ حق و عدالت ٬ همه جا را نورانی خواهد کرد؛ به همین دلیل ٬ روح تازه ای با شنیدن آن در وجودشان دمیده می شود. حسن بن محبوب از امام رضا روایت می کند که فرمود:

...کَمْ مِنْ حَرَّى مُؤْمِنَةٍ وَ کَمْ مِنْ مُؤْمِنٍ مُتَأَسِّفٍ حَرَّانَ حَزِینٍ عِنْدَ فِقْدَانِ الْمَاءِ الْمَعِینِ کَأَنِّی بِهِمْ آیِسٌ مَا کَانُوا قَدْ نُودُوا نِدَاءً یَسْمَعُ مَنْ بَعُدَ کَمَا یَسْمَعُ مَنْ قَرُبَ یَکُونُ رَحْمَةً عَلَى الْمُؤْمِنِینَ وَ عَذَاباً عَلَى الْکَافِرِینَ. [۱۲]

 ...هنگام فقدان ماء معین، بسیاری از مردان و زنان مؤمن، دلسوخته و متاسف و  اندوهناک‌اند؛ گویا آنان را در ناامیدترین حالاتشان می‌بینم که ندا را می‌شنوند؛ ندایی که از دور، مانند شنیده شدن از نزدیک شنیده می‌شود و آن رحمتی برای مؤمنان و عذابی برای کافران است.

 

زمان ندای آسمانی

یکی از مباحث مهم و قابل طرح دربارة ندای آسمانی، زمان آن است. این مطلب از چند حیث قابل بررسی است:

زمان آن در احادیثی، ماه مبارک رمضان معرفی شده است. این احادیث با عبارت‌های «صیحة فی شهر رمضان»، «یکون الصوت فی شهر رمضان»، «شهرالله تعالی و فیه ینادی باسم صاحبکم و اسم ابیه» و… آمده است. [۱۳] میان این روایت‌ها، شش حدیث، زمان ندای آسمانی را شب بیست و سوم ماه رمضان، معرفی می‌کنند و از میان آن‌ها، سه حدیث، بر شب جمعه بودن ندای آسمانی دلالت دارد.نکته‌ای که قابل بررسی است، شب یا روز بودن زمان ندا است؛ زیرا کنار روایاتی که زمان ندا را ماه رمضان و در شب معرفی می‌کرد، روایاتی زمان ندا را اول روز، معرفی می‌کنند. این احادیث با عبارت‌های «ینادی مناد من السماء فی اول النهار» [۱۴] و… بر این مطلب دلالت دارد. برای جمع این دو دسته از احادیث، فرض هایی قابل طرح است. از جمله:

احتمال اینکه، مراد از شب در «لیلة ثلاث و عشرین» و «لیلة جمعة» هنگام طلوع فجر باشد؛ زیرا هنگام طلوع فجر، قدر مشترک میان شب و روز به حساب می‌آید. در فضیلت نماز صبح، هنگام طلوع فجر، چندین روایت نقل شده است و دلیل این فضیلت را حضور ملائکه شب و ملائکه روز مطرح می‌کنند. بنابراین اگر ندای آسمانی، هنگام طلوع فجر اعلان شود، هم اطلاق «شب بیست و سوم» بر آن صحیح است و هم اطلاق«روز»؛ به ویژه این‌که، احادیث دلالت کننده بر واقع شدن ندای آسمانی در روز، همگی قید «اول النهار» را دارند و اول روز، هنگام طلوع فجراست.

فرض دیگر این است که، اختلاف زمان ندای آسمانی، به حساب مکان‌ها است؛ یعنی به دلیل اختلاف افقها. البته ندای آسمانی یکی است و یک‌بار اعلان می‌شود؛ ولی یک جا، اول شب بیست و سوم است و یک جا، آخر شب و جای دیگر، اول روز بیست و سوم؛ لذا اختلاف مطرح شده در احادیث، به این دلیل است.

 

اینک بعد از معرفی نشانه حتمی ندای آسمانی، ذکر چند نکته مهم، ضروری بنظر میرسد:

 

تطبیق نشانه های حتمی ظهور، قبل ازندای آسمانی، مردود است 

به طور کلی، در عصر غیبت، راه بر تطبیق یقینی نشانه های حتمی ظهور،بسته است، تا زمانی که ندای آسمانی در ماه رمضان، به عنوان نشانه معجزه آسا و غیر قابل جعل، شنیده شود و بعد از صیحه آسمانی در ماه مبارک رمضان و به پایان رسیدن عصر غیبت، آنگاه راه بر شناخت، تطبیق یقینی و تشخیص نشانه های حتمی ظهور از جمله یمانی و سفیانی، باز خواهد شد. از امام صـادق علیه السلام،چنین نقل شده است:

یشْمَلُ النَّاسَ مَوْتٌ وَ قَتْلٌ حَتَّى یلْجَأَ النَّاسُ عِنْدَ ذَلِکَ إِلَى الْحَرَمِ، فَینَادِی مُنَادٍ صَادِقٌ‌ مـِنْ‌ شـِدَّةِ الْقِتَالِ فِیمَ الْقَتْلُ وَ الْقِتَالُ؟ صَاحِبُکُمْ فـُلَانٌ. [۱۵]

مردم را مـرگ و کشـتارى فـرا گیرد تا آن‌جا که مردم در آن حـال بـه حرم پناه جویند. پس نداکننده‏اى‌ راستگو (ندای آسمانی جبرئیل)‌ از‌ شدّت کشتار ندا سر دهد که: کشت‌ و کشتار‌ براى‌ چیست؟ صـاحب شـما فلانى است

لَا یـکُونُ هـَذَا الْأَمْرُ الَّذِی تَمُدُّونَ أَعْینَکُمْ‌ إِلَیهِ‌ حـَتَّى‌ یـنَادِی مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ: أَلَا إِنَّ فُلَاناً صَاحِبُ‌ الْأَمْرِ‌ فَعَلَامَ الْقِتَالُ. [۱۶]

این کارى که شما گـردن‌هایتان را بـه جانبش مى‏کشید، نخواهد شد تـا ایـن‌که‌ نـداکننده‌‏اى‌ از‌ آسمان آواز دهد: بـدانید که فـلانى صاحب امر است؛ پس‌ جـنگ بر سر چیست؟

 

طبق این روایت، هرچند، فراگیر شدن مرگ و کشتار پیش از ظهور، امری است عادی و غیرمعجزه‌گونه که قـابل مـشابه‌سازی است‌، اما‌ آن‌ مرگ و کشتاری کـه بـه دنبال خـود و به همراه آن، نـدایی آسـمانی معجزه‌آسا، بـاشد‌، دیگر قابلیت مشابه‌سازی، نخواهد بود.

 

حرمت تطبیق قطعی در نشانه های حتمی ظهور قبل از ندای آسمانی

بنابراین، تطبیق قطعی و یقینی نشانه های حتمی ظهور،قبل از آغاز نشانه‌های معجزه‌آسا حتمی همچون ندای آسمانی و خسف بیداء، حرام است.شاید به همین دلیل باشد که پیشوایان معصوم برای شناسایی امام مهدی تـنها بـر صـیحه و ندای آسمانی، که نشانه‌ایی اعجازآمیز و نمونه‌ای مـنحصربه‌فرد و غـیرقابل مـشابه‌سازی است، تأکید کرده‌اند. امام باقر در حدیثی فرموده‌اند:

... ما اشکل علیکم فلم یشکل علیکم عهد نبی‌الله و رایته و سلاحه و النفس الزکیة من ولد الحسین فان اشکل علیکم هذا فلا یشکل علیکم الصوت من السماء باسمه و امره ... . [۱۷]

... اگر امر بر شما مشتبه شود، عهد پیامبر خدا، پرچم و سلاح او، و نفس زکیه که از فرزندان امام حسین است، بر شما مشتبه نمی‌شود [این امر برای شناخت امام مهدی برایتان کافی است] و اگر اینها نیز برایتان مشتبه شد، ندای آسمانی که به اسم و امرقائم و مهدی موعود ندا می‌دهد، برایتان مشتبه نخواهد شد ... .

و نیز در کتاب الغیبۀ نعمانی نقل شده است:

... فَإِنْ أَشْکَلَ هَذَا کُلُّهُ عَلَیْهِمْ فَإِنَّ الصَّوْتَ مِنَ السَّمَاءِ لَا یُشْکِلُ عَلَیْهِمْ إِذَا نُودِیَ بِاسْمِهِ وَ اسْمِ أَبِیهِ وَ أُمِّهِ. [۱۸]

... اگر امر در تشخیص زمان ظهور امام عصر، بر شما خیلی دشوار شد، همانا ندای آسمانی بر شما، مشتبه نخواهد شد که به نام ایشان و نام پدرش و مادر وی، ندای سر داده خواهد شد.

 

بنابراین، هرچند در بین‌ تمام‌ نشانه‌های حتمی ظهور‌، دو نـشانه یمانی و سفیانی، معجزه‌گونه‌ نیستند‌، اما‌ به دلیل پیوند و ارتباط خاصی که با صیحه آسمانی دارند، مصادیق واقعی آنها در زمان خویش و با شروع وقوع ندای آسمانی، قابل شناسایی است. بنابراین، هر کسی و هر مصداقی قبل از ندای آسمانی، ادعای یمانی و یا سفیانی بودن داشته باشد، صحیح نیست و باید آن را مردود دانست و شخص مدعی را دروغگو و کذاب، معرفی کرد.

 

فرق ظهور، قیام و خروج امام عصر/ آیا امام عصر، دو ظهور خواهند داشت؟

در پایان ٬ ذکر این نکته نیز ضروری است که بین ظهور و قیام حضرت ٬ از نظر علمی ٬ تفاوت وجود دارد. البته در روایات بین این واژه ها (ظهور ٬ قیام و خروج) اختلاف چندانی ٬ نیست و اینها بسیار ٬ به جای هم ٬ استفاده شده اند. لکن ٬ با دقت بیشتر ٬ دراحادیث ٬ میشود به تفاوت این واژه ها ٬ پی برد.

امام عصر ٬ بعد از صحیه و ندای آسمانی در شب جمعه ٬ شب قدر و ۲۳ ماه مبارک رمضان ٬ "ظهور" میفرمایند. و بعد از حدود "سه ماه و نیم" و در روز شنبه ٬ عاشورای (دهم) ماه محرم ٬ در مکه مکرمه و از کنار کعبه ٬ مابین رکن و مقام (رکن یمانی و مقام اسماعیل) ٬ "قیام" ٬ میفرمایند و پرچم و رایۀ خویش را برای آغاز حکومت جهانی ٬ علنی میفرمایند. بنابراین ٬ بین ظهور و قیام امام عصر ٬ فاصله زمانی در حدود سه ماه و نیم ٬ وجود دارد. در "قیام" حضرت از کنار خانه خدا و کعبه ۳۱۳ ٬ نفر از یاران ایشان ٬ در کنار وی خواهند بود. اما بعد از قیام و اعلام آغاز "خروج" برای اقامه حکومت جهانی اسلامی ٬ ایشان منتظر می مانند که تعداد یاران و حلقه دوم اصحاب ٬ به ۱۰ هزار نفر برسد و آنگاه "خروج" خویش را از مکه برای فتح جهان ٬ آغاز میفرمایند. بنابراین ٬ "ظهور" در ماه رمضان با صیحه آسمانی اتفاق می افتد ٬ "قیام" در ماه محرم و روز عاشورا در کنار کعبه به همراه ۳۱۳ نفر از اصحاب خاص ٬ شروع می شود و "خروج" حرکت امام از مکه به سمت مدینه و کوفه بعد از جمع شدن ۱۰ هزار نفر از یاران ٬ اتفاق می افتد.

 

توضیح بیشتر اینکه: امام عصر ٬ بعد از ندای آسمانی در ماه رمضان ٬ ظهور ٬ می نمایند. در روایتی از امام رضا ٬ چنین نقل شده است:

ان القائم ینادی باسمه لیلۀ ثلاث و عشرین من شهر رمضان و یقوم یوم عاشورا. [۱۹]

قائم در شب ۲۳ ماه رمضان به نامش، ندا داده میشود و در روز عاشورا قیام می کنند.

همچنین در کتاب التشریف بالمنن سید ابن طاووس به نقل از منابع اهل سنت، از امام علی، مضمون حدیث فوق، تاکید شده است:

إِذَا نَادَى مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ أَنَّ الْحَقَّ فِی آلِ مُحَمَّدٍ، فَعِنْدَ ذَلِکَ یَظْهَرُ الْمَهْدِی ... . ‏[۲۰]

هنگامیکه ندادهنده (جبرئیل) از آسمان، ندا سر داد که حق با محمد و آل محمد است، در این هنگام، حضرت مهدی ظهور میفرمایند ... .

در روایتی از ابوبصیر از امام جعفر صادق علیه السلام نیز نقل شده است: 

ویخرج القائم مما یسمع وهی صیحة جبرئیل علیه السلام. [۲۱]

وقتی ندای آسمانی را شنیده میشود، قائم ظهور میفرمایند و آن، صدای جبرئیل امین است

 

مضمون مطالب فوق، نیز طبق حدیث "توقیع شریف به آخرین نائب حضرت در عصر غیبت صغری، کاملا تایید میشود. چراکه طبق آخرین توقیع شریف امام عصر به نائب چهارم خویش، علی بن محمد السمری، عصر غیبت کبری، بعد از خروج سفیانی و ندای آسمانی، پایان می پذیرد. شیخ طوسی در کتاب الغیبۀ، چنین نقل میفرمایند:

... مَنْ یَدَّعِی الْمُشَاهَدَةَ [أَلَا فَمَنِ ادَّعَى الْمُشَاهَدَةَ] قَبْلَ خُرُوجِ السُّفْیَانِیِّ وَ الصَّیْحَةِ فَهُوَ کَذَّابٌ مُفْتَر ... . [۲۲]

... هرکسی، قبل از خروج سفیانی و ندای آسمانی، ادعای ارتباط و نیابت خاص، داشته باشد، دروغگو،کذاب و افترازننده است ... .

 

و امام عصر، بعد از ندای آسمانی و در فاصله بین ظهور و قیام، اندک فعالیت نیمه علنی دارند. در حدیثی از امام سجاد، بر این موضوع، اشاره شده است:

... فَإِذَا ظَهَرَ السُّفْیَانِیُّ اخْتَفَى الْمَهْدِیُّ ثُمَّ یَخْرُجُ بَعْدَ ذَلِکَ. [۲۳]

... هنگامیکه سفیانی در ماه رجب خروج کرد، حضرت مهدی مخفی خواهند شد و سپس در ماه محرم، خروج و قیام خواهند فرمود.

 

و نیز از امام باقر در ضمن روایت معتبری نقل شده است:

... وَ یَبْعَثُ السُّفْیَانِیُّ بَعْثاً إِلَى الْمَدِینَةِ فَیَنْفَرُ الْمَهْدِیُّ مِنْهَا إِلَى مَکَّةَ فَیَبْلُغُ أَمِیرَ جَیْشِ السُّفْیَانِیِّ أَنَّ الْمَهْدِیَّ قَدْ خَرَجَ إِلَى مَکَّةَ فَیَبْعَثُ جَیْشاً عَلَى أَثَرِهِ فَلَا یُدْرِکُهُ حَتَّى یَدْخُلَ مَکَّةَ خائِفاً یَتَرَقَّبُ عَلَى سُنَّةِ مُوسَى بْنِ عِمْرَانَ ... . [۲۴]

... و سفیانی سپاهی را به سوی مدینه می‌فرستد و امام مهدی ع از مدینه به مکه پناه می‌‌برد... به فرمانده سپاه سفیانی خبر می‌رسد که حضرت به مکه رفته است پس سپاه را به دنبال حضرت می‌فرستد اما به حضرت دست نمی‌یابند تا اینکه حضرت طبق سنت حضرت موسی نگران و مضطرب وارد مکه می‌شوند... .

 

بنابراین، این گونه روایات، نشان میدهد که حضرت بعد از ندای آسمانی و ماه رمضان، فعالیت های محدودی و نیمه علنی دارند و به همین خاطر است، که  لشکر سفیانی بعد از اطلاع از مکان حضرت و فعالیت های نیمه علنی وی، به قصد دستگیری و پایان دادن به حکومت حق، به سمت مدینه، گسیل میشوند.

و طبیعتا، در این مدت حدود چهار ماهه و فاصله بین ظهور و قیام، شیعیان، از طریق افرادی چون، یمانی و نفس زکیه به عنوان سفیران امام عصر با ایشان، در ارتباط خواهند بود. [۲۵] زیرا در روایات به فعالیت و دعوت یاران حضرت همچون نفس زکیه، در قبل از قیام امام در ماه محرم، تصریح شده است که پیام امام عصر را به جهانیان و شیعیان، می رسانند. از جمله، در حدیثی، به انتقال پیام نفس زکیه در ماه ذی الحجۀ و شهادت وی هنگام قرائت پیام امام عصر در مکه و کنار خانه خدا، کعبه، تصریح شده است:

... فیدعو رجلاً من اصحابه فیقول له: امض الی اهل مکة فقل: یا اهل مکة انا رسول فلان الیکم و هو یقول لکم: انا اهل بیت الرحمة و معدن الرسالة و الخلافة... فاذا تکلم هذا الفتی بهذا الکلام اتوا الیه فذبحوه بین الرکن و المقام و هی النفس الزکیة... . [۲۶]

... امام مهدی، مردی از یارانش را فرامی‌خواند و می‌فرماید: به سوی اهل مکه برو و به آنان بگو: «ای مردم مکه! من فرستاده فلان هستم و پیام او چنین است: "ما خاندان رحمت و جایگاه رسالت و خلافت هستیم..."وقتی سخن این جوان تمام می‌شود، به او هجوم می‌آورند و او را در میان رکن و مقام سر می‌برند؛ و او همان نفس زکیه است... .

 

بنابراین، از این دسته احادیث، استنباط میشود که بعد از صیحه آسمانی و خروج سفیانی، امام عصر، مثل دوران غیبت صغری، نواب خاصی خواهند داشت که به عنوان نماینده به مکه می فرستند و پیام امام زمان را می رسانند. آنگاه بعد از ظهور و در حدود سه ماه و نیم بعد، قیام امام عصر در روز شنبه و دهم ماه محرم (عاشورا)،اتفاق می افتد:

... یقُومُ القائم فِییوْمِ عَاشُورَاءَ وَ هُوَ الْیوْمُ الَّذِی قُتِلَ فِیهِ الْحُسَینُ بْنُ عَلِی علیه‌السلام، لَکَأَنِّی بِهِ فِی‏یوْمِ‏ السَّبْتِ‏ الْعَاشِرِ مِنَ‏ الْمُحَرَّمِ‏ قَائِماً بَینَ‏ الرُّکْنِ‏ وَ الْمَقَام‏ ... . [۲۷]

... قائم (حضرت مهدى علیه‌السلام) در روز عاشورا که روز شهادت سید الشهدا علیه‌السلام است، قیام مى‏کنند. گویا در آن شنبه‏‌اى که عاشورا در آن واقع شود، او را می بینم. درحالى‏که بین رکن و مقام ایستاده است ... .

 

[۱] مهدی پور، پژوهشی پیرامون علائم حتمی ظهور، ص ۲۱-۲۲

[۲] شیخ صدوق، کمال الدین، ج ۲، ص ۶۵۰

[۳] مهدی پور، پژوهشی پیرامون علائم حتمی ظهور، ص ۴۸-۴۹

[۴] شیخ صدوق، کمال‌الدین، ج ۲ ، ص ۶۵۰

[۵] کورانی، الیمانیون قادمون، ص ۱۱۵-۱۱۶

[۶] نعمانی، الغیبۀ، ص ۲۵۸

[۷] ابن طاووس، التشریف بالمنن، ص ۱۲۹

[۸] نعمانی، الغیبۀ، ص۳۰۱

[۹] طوسی، الغیبۀ ص۴۳۵؛ صدوق، کمال الدین، ج۲، ص۵۵۶؛ نعمانی، الغیبۀ ،ص۲۸۲

[۱۰] صدوق،کمال الدین،ص۵۵۶

[۱۱] مجلسی، بحارالانوار، ج ۵۳، ص ۳

[۱۲] شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة ،ج ۲ ، ص ۳۷۱

[۱۳] نعمانی،الغیبۀ،ص۲۶۲ و ۲۶۶؛طوسی،الغیبۀ،ص۴۵۲

[۱۴] طوسی،الغیبۀ،ص۴۳۵

[۱۵] نعمانی، الغیبۀ، ص ۲۷۶

[۱۶] نعمانی، الغیبۀ، ص ۲۶۶

[۱۷] مجلسی، بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۲۲۳

[۱۸] نعمانی، الغیبۀ ص ۲۸۲

[۱۹] شیخ طوسی، الغیبۀ، ص ۴۵۲

[۲۰] ابن طاووس، التشریف بالمنن، ص ۱۲۹

[۲۱] نعمانی،الغیبۀ،ص۳۰۱

[۲۲] شیخ طوسی، الغیبۀ، ص ۳۹۵

[۲۳] مجلسی، بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۲۱۳

[۲۴] نعمانی، الغیبۀ، ص۲۸۰. و مجلسی، بحارالانوار، ج۵۲، ص۲۳۸

[۲۵] کورانی، الیمانیون قادمون، ص ۱۲۷

[۲۶] مجلسی، بحارالانوار، ج۵۲، ص۳۰۷

[۲۷] شیخ مفید، الارشاد، ج ۲، ص ۳۷۹