اهمیت توجه به بازسازی وتوسعه عتبات عالیات در قرآن ، احادیث و روایات اسلامی

بعد از ایمان به وحدانیت خداوند بزرگ وابرازبندگی درمقابل عظمت خداوند ، ازجمله ویژگیهای اعتقادی هر یک از مسلمانان را می توان توجه به پیامبر اکرم (ص)وسیره آن حضرت و احترام و تکریم به اهل بیت (ع) دانست. اعتقادی که نشآت گرفته ازاصول دین اسلام است.

هریک ازمسلمین بدنبال این هستند که ضمن آشنایی با سیره آن حضرت و اهل بیت (ع) ایشان به نحو شایسته محبت وعلاقه خودرا به آن خاندان ابراز نمایند ، تا با تمسک به آنان بتوانند  ارتباط قلبی خود را با خداوند متعال پیوند داده ، و با انتخاب الگوهای دنیایی و اخروی همواره به این ارتباط تداوم بخشند.
یکی از راههایی که مسلمین از آن بهره می گیرند زیارت قبور و حضور در فضای معنوی و روحانی بقاع متبرکه و صحن ها و رواقهای حرم آن بزرگواران برای رازونیاز وخلوت بامعبود یکتاست.که هریک از مومنین با توجه به درجات علمی و معنوی خود ازآن بهره مند می شود.
در این گفتار به اجمال اهمیت توجه به عتبات عالیات درقرآن و روایات مورد بررسی قرارمی گیرد.

الف : اهمیت توجه به عتبات عالیات در قرآن

۱-فِی‌بُیُوتٍ‌أَذِنَ‌اللَّهُ‌أَنْ‌تُرْفَعَ‌وَیُذْکَرَفِیهَااسْمُهُ‌یُسَبِّحُ‌لَهُ‌فِیهَابِالْغُدُوِّوَالْآصَالِ‌ نور / آیه(۳۶)

ترجمه : (در خانه‏هایى که خدا رخصت داده که [قدر و منزلت] آنها رفعت‏ یابد و نامش در آنها یاد شود در آن [خانه]ها هر بامداد و شامگاه او را نیایش مى‏کنند .  نور / آیه(۳۶)
امام باقر(علیه السلام) می‌فرماید: «و هی بیوتات الانبیاء و الرسل و الحکماء وائمه الهدی» مراد از بیوت، خانه‌های انبیا و رسولان و حکما و ائمه‌ی هدی(علیهمالسلام) می‌باشد. (کافی/ج۸/۱۱۹)
مصداق کامل این آیه که خدای متعال خواسته است رفعت یابد و امر به بزرگداشت و احترام به آنها کرده در واقع همین بیوت انبیا ئ و ائمه هدی در نجف ، کربلا ، سامرا و کاظمین است که امروزه پناهگاه هزاران دل عاشق و وارسته است که آرزومند لحظه ای حضوردر این بیوت الهی هستند ، تا به برکت و همت والا و وساطت آن بزرگواران ، بتوانند درجات عالی معنوی را طی نموده و متخلق به اخلاق الهی شوند.

۲-“وَلاَ تُصَلِّ عَلَى أَحَدٍ مِّنْهُم مَّاتَ أَبَدًا وَلاَ تَقُمْ عَلَىَ قَبْرِهِ إِنَّهُمْ کَفَرُواْ بِاللّهِ وَرَسُولِهِ وَمَاتُواْ وَهُمْ فَاسِقُونَ”  توبه/ آیه ۸۴

ترجمه: (و هرگز بر هیچیک از آنان (منافقان) که مرده است ، نمازمگذار و در کنار قبر او نایست ، بدرستی که آنها به خدا و رسولش کفرمی ورزیده اند و با حالت فسق از دنیا رفته اند)، توبه/ آیه ۸۴
در این آ یه پیامبر(ص ) را از اینکه بر جنازه منافقان نماز بخواند و برای آنها دعا کند، نهی نموده و در مقام تعلیل فرموده است که اینها به خدا و رسول کفر ورزیده اند و با فسق خود از روش بندگی عدول کرده و با همان حالت  هم از دنیا رفته اند، لذا دلیلی برای گرامیداشت آنها وجود ندارد و اصولا نماز خواندن و استغفار هیچ سودی برای آنها ندارد و عملی لغو و بی فایده است .
از این آیه استفاده می شود که رسولخدا(ص ) بر جنازه مؤمنان نمازمی خوانده و در کنار قبرشان می ایستاده و برایشان طلب مغفرت می نموده است . » (تفسیر المیزان – خلاصه )
مفسر بزرک ابوالفضل طبری ضمن تفسیر این  آیه مینویسد: در این آیه راهنمایی است به اینکه ایستادن برقبر برای دعا کردن ، عبادتی است مشروع ، که اگر چنین نبود خدای سبحان نهی از این عمل را مخصوص کافر نمی کرد. مجمع البیان جلد ۵ ص

۵۷

۳-قُل لا أَسئَلُکُم عَلَیهِ أَجراً إِلاَّ المَوَدَّهَ فِی القُربى‏؛ شوری /  آیه ۲۳

ترجمه : (ای پیامبر!) بگو من هیچ پاداشى از شما بر رسالتم درخواست نمى ‏کنم جز دوست ‏داشتن اهل بیتم».سوره شوری آیه ۲۳
بنا بر تفاسیر فراوان ، آیه (الا الموده فی القربی) (الشوری:۲۳) صریحاً درباره نیکی به نزدیکان پیغمبر صلی‌الله‌علیه‌وآله است. از جمله حدیث معروفی است که شیعه و سنی نقل کرده اند.
احمد بن حنبل در مسندش و دیگران از ابن عباس نقل میکنند:

چون آیه « لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبى » فرود آمد، پرسیدند: اى پیامبر خدا نزدیکان تو که دوستى آنها بر ما واجب است کیانند؟ فرمود: «على، فاطمه، حسن و حسین».

لَمَّا نَزَلَ قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبى‏ قَالُوا یَا رَسُولَ اللَّهِ مَنْ قَرَابَتُکَ الَّذِینَ وَجَبَتْ عَلَیْنَا مَوَدَّتُهُمْ قَالَ عَلِیٌّ وَ فَاطِمَهُ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْن‏. (الدر المنثور ج ۶، ص ۷، تفسیر طبرى، ج ۲۵، ص ۱۴ و ۱۵، مستدرک الحاکم، ج ۲، ص ۴۴۴، مسند احمد ج ۱، ص ۱۹۹، ینابیع الموده از مسند احمد و جز آن ص ۱۵، الصواعق المحرقه ص ۱۱ و ۱۰۲ و ذخایر العقبى ص ۲۵٫)

لذا این قول مخصوص شیعه نیست که آیه در شأن اهل بیت عصمت و طهارت نازل شده است، بلکه بسیاری از علمای اهل سنت نیز معنای “موده فی القربی” را نازل به پنج تن آل عبا در نظر گرفته ‌اند. از جمله فخر رازی مفسر بزرگ اهل سنت پس از نقل حدیث فوق می گوید:
پس ثابت است که این چهار تن (یعنی علی، فاطمه، حسن و حسین) نزدیکان پیامبر هستند و وقتی این ثابت بشود، واجب است که ایشان مخصوص به تعظیم زیادی باشند. مفاتیح الغیب، فخرالدین رازى‏، ج ‏۲۷ ص ۵۹۵
باید توجه داشت ، عشق به اهل بیت علیهم السلام زمینه ساز عشق به خداوند است و دوست داشتن اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله مهر ورزیدن به ارزش های والای الهی می باشد.البته راه های مختلفی برای زمینه سازی  دوستی اهل بیت علیهم السلام در سیره و سخن معصومین علیهم السلام وجود دارد که مجال مفصل تری می طلبد، همچون اطاعت از اهل بیت ،تعظیم و تکریم در برابر ذکر نام اهل بیت.رابطه داشتن با اهل بیت بارفتن به زیارت قبور مطهر ومجالس آن بزرگواران، و سایر مواردی که می توانیم به وسیله آن ها خود و فرزندانمان را در مسیرارادتمندان آل پیامبر و شیفتگان حضرات معصومین علیهم السلام قرار دهیم. (۱)

ب: اهمیت توجه به عتبات عالیات در احادیث و روایات اسلامی

۱- ابو عامر، واعظ اهل حجاز می‌گوید: به محضر امام صادق علیه السلام مشرّف شدم و به آن حضرت عرض کردم: کسی که قبر مقدّس امیرالمؤمنین علیه السلام را زیارت کند و آن را آباد نماید، برای او چه ثواب و آثاری دارد؟ حضرت در جواب فرمودند: «پدران من از جدم رسول الله برای من روایت کردند که حضرت رسول (ص) به حضرت علی علیه السلام فرمودند: یا علی! شما در زمین عراق کشته و در آنجا دفن خواهی شد. حضرت علی علیه السلام عرضه داشت: یا رسول الله! کسی که قبرهای ما را زیارت و آباد کند، چه فایده‌هایی برای او دارد؟ حضرت رسول (ص) در جواب فرمودند: «خداوند قبر شما و قبرهای فرزندان شما را باغی از باغ‌های بهشت قرار داده است.» بنابراین مکانی که مرقد مقدّس آن بزرگواران در آن قرار گرفته، قطعه ای از بهشت است از این رو تنها بهشتیان به زیارت آنجا موفق می‌شوند و حضرت رسول (ص) فرمودند:
«خداوند دل‌های بزرگواران و برگزیدگان خود را مشتاق شما قرار داده و لذا در راه شما هر سختی و خواری و ذلتی را تحمل می‌کنند.»؛ [این برگزیدگان الهی که به شرف زیارت نایل می‌شوند] قبرهای شما را آباد می‌کنند، و زیاد به زیارت قبرهای شما می‌آیند و مقصودشان از این همه زیارت، تقرّب به خداوند و محبت به رسول خدا و [پیروی از او] است. (۲)
سپس حضرت دربارۀ این بندگان برگزیدۀ الهی می‌فرمایند: «یا علی! شفاعت من مخصوص آن‌ها است؛ و بر حوض من وارد می‌شوند و فردای قیامت در بهشت زائران منند.» (۳)
و کلام حضرت این گونه ادامه می‌یابد:«و مَثل کسانی که قبرهای شما را تعمیر می‌کنند و به این آبادانی متعهدند؛ مثل کسانی است که حضرت سلیمان را در بناء» بیت المقدس کمک کرده‌اند. هر کس شما را زیارت کند زیارتش برابر با هفتاد حج، غیر از حَجه الاسلام است. [کسی که قبور شما را زیارت و آباد کند] از گناه پاک می‌شود؛ همانند روزی که از مادر زاده شده تا از زیارت شما برگردد. پس خوشحال باش و بشارت بده اولیاء و محبّان خودت را به نعمت‌های جاودانی که به آن‌ها داده می‌شود و چشمشان روشن می‌شود به چیزهایی که هیچ چشمی ندیده و هیچ گوشی نشنیده و بر قلب کسی خطور نکرده است.
۲ – ابن ماجه از انس بن مالک نقل مى‏کند که رسول خدا صلى الله علیه و آله قبر عثمان بن مظعون را با سنگ بزرگى علامت گذاشت و «سندى» در حاشیه سنن ابن ماجه مى‏نویسد: صخره‏اى را بر روى قبر نهاد تا شناسایى شود. ( ۴)
۳- سمهودى در وفاء الوفاء مى‏نویسد: وقتى عثمان بن‏مظعون خاکسپارى شد پیامبر مردى را مأمور کرد تا سنگ بزرگى را با خود حمل کند و بیاورد. آن مرد نتوانست آن سنگ را حمل نماید. رسول خدا صلى الله علیه و آله آستین‏ها را بالا زد و آن را به سوى قبر عثمان حمل نمود و آن را بالاى سر او نهاد و فرمود: این کار را مى‏کنم که قبر برادرم را بشناسم و بستگانم را کنار آن به خاک بسپارم. (۵)
۴- از حضرت ابوجعفر [محمد بن علی بن الحسین] روایت شده که حضرت فاطمه دختر رسول خدا (ص) قبر حمزه علیه رحمه را زیارت می‌کرد، و آن را مرمّت و اصلاح می‌نمود، و با سنگی بر آن نشان می‌گذاشت. یحیی بریان خبر می‌افزاید: بعد آنجا نماز می‌خواند و دعا می‌کرد و می‌گریست، [این سیره اش بود] تا زمانی که به شهادت رسید. (۶)
۵٫حاکم نیز همین خبر را از قول حضرت علی علیه السلام نقل کرده، با این تفاوت که فاطمه (علیهاالسلام) هر جمعه قبر عمویش حمزه را زیارت می‌کرد. (۷)
این احادیث و روایات دلالت دارد بر استحباب مرمت قبور و جلوگیری از محو آثار ، وانجام دادن هرکاری که علامت و راهنمایی برآن باشد. مکانها بواسطه انتسابی که به آفریدگارمتعال و انبیاء و اولیائش دارند ، محترم وارزشمند می شوند. هرچند بعضی ازقبوربخاطر مزیتی که صاحب قبر ازجهت دینی بردیگری دارد ازدیگر قبور ممتازمی باشد.
توجه به بازسازی قبور ائمه هدی ازجمله مصداق بارز عمل صالح است و نشانه ای ازابرازارادت ودوستی مردم به ساحت والای اهل بیت عصمت و طهارت (ع) درکنارمعرفت به مقام آنها و عمل به سیره آنان است .
هرچه امکانات این ا ماکن متبرکه بیشتر باشد. به سهولت کار زائران کمک می کند. و باعث تشویق و ترغیب بیشتر علاقه مندان عزیمت به این مکانهای مقدس می گردد.  زیرا ساعاتی حضور در این اماکن مقدس برای تربیت روحی و معنوی انسان ، افضل از ساعتها حضور در کلاسهای آموزشی و اخلاقی است . این امر خود نمونه ای بارزاز دعوت به ((بر) )و انجام امور عبادی و ((ذکر الله اکبر ))است.
امروزه گسترش و دعوت به فرهنگ ناب محمدی در روزگاری که هجمه های شیطانی روزبه روز افزایش می یابد امری لازم و ضروری است.
ستادبازسازی عتبات عالیات به نیابت از همه عاشقان ائمه اطهار(ع) ، مجموعه ای از دانش ها ، تدابیرو مدیریتها را در اعتاب مقدسه در راستای بازسازی و مرمت و توسعه حرم های مطهر و نورانی ، به نمایش گذاشته است. بهره گیری از هنر ایرانی در خلق آثارارزشمند در صحنها ، ایوانها و ضریح های مطهر اولیای دین یک ظرفیت بی بدیل و انحصاری است. که ملت ایران با مشارکت خود در بازسازی و مرمت و توسعه حرمهای مطهر ائمه اطهار(ع) و با تلاش ستاد بازسازی عتبات عالیات این ظرفیت را دربرابرنگاههای جهان اسلام تثبیت کرده و ارتقاء بخشیده است .کاریکه فقط به دست ملت هوشمند و هنرمند ایران اسلامی قابل ارائه است. این آثار به عنوان شناسنامه ملت ایران و به عنوان یک حماسه عظیم درپیشگاه خداوند و فرهنگ و هنر جهانی ثبت خواهد شد.
این تلاش ها مدیون هدایا ، کمک ها و نذوراتی است که ملت ایران برای حفظ شعائر الهی و اسلامی و محبت و ارادت به خاندان مطهر رسول گرامی اسلام (ص) تقدیم نموده اند .
لذاستاد بازسازی عتبات عالیات شهرستان گنبدکاووس این افتخار راداردتا به عنوان خادمین بارگاه ملکوتی بهترین و محبوب ترین بندگان خداوندواقع در خیابان امام خمینی«ره» جنوبی ، ساختمان فرمانداری سابق مقابل اورژانس بیمارستان شهداء همچنان پذیرای کمک ها و هدایا ونذورات نقدی و غیرنقدی شما مردم عزیزودلباختگان و عاشقان خاندان نبی مکرم اسلام«ص» باشد.

منابع :
۱- الزیاره تنبت الموده، محمدی ری‏شهری، میزان الحکمه، ج ۴، ص ۲۹۸
۲-  بحارالأنوار، ج ۹۷، ص ۱۲۱٫ ومانند این حدیث خبری است در وسائل الشیعه، ج ۱۰، ص ۲۹۸؛
۳-  المزار، مناسک المزار للمفید، ص ۲۲۸٫
۴- (سنن ابن ماجه، کتاب الجنائز،ص ۳۶۵) ریا، کشف الارتیاب ،ص ۳۸۰
۵- (وفاء الوفا، ج ۲، ص ۸۵). ابن شبه و ابن ماجه و ابن عدی ازانس، و حاکم از ابی رافع نیز این خبر را روایت کرده اند.
۶-   شوق دیدار، ص ۲۰٫ بنقل از وفائ الوفاه ۲/ ۱۱۲ به نقل از کشف الارتیاب ۴۸۱
۷-  الغدیر، ج ۵، ص