طرز تفکر دو جریان اصول گرا و اصلاح طلب

طرز تفکر دو جریان اصول گرا و اصلاح طلب

دو جریان اصلی کشور یعنی اصولگرا و اصلاح طلب هر کدام چه نوع طرز تفکر و اعتقادی دارند؟

شکل گیری گروههای اصولگرا و اصلاح طلب وصف بندی این دو جبهه به طور منسجم به قبل انتخابات نهمین دوره ریاست جمهوری باز می گردد هر چند پیش از آن هم بحث اصلاح طلبی و اصولگرایی مطرح بوده است اما شکل گیری منسجم این گروهها و ائتلاف گروههای همسو در این عناوین و صف بندی این دو تفکر و جریان به انتخابات نهمین دوره ریاست جمهوری بر می گردد . در جریان انتخابات نهمین دوره ریاست جمهوری عملا گروههای سیاسی و جریانات سیاسی به سمت ائتلاف در سایه دو جبهه اصولگراو اصلاح طلب پیش رفتند ،جبهه اصولگراشامل جامعه روحانیت مبارز ،جبهه پیروان خط امام و رهبری و آبادگران و گروههای همسو با آن و جبهه اصلاح طلبان شامل جامعه روحانیون مبارز ، جبهه مشارکت و گروههای موسوم به جبهه دوم خرداد و تشکل های همسو می باشد البته پس از انتخابات ریاست جمهوری و در آستانه انتخابات دوره هشتم مجلس شورای اسلامی گروههای در این میان تحت عنوان اصولگرایان اصلاح طلب و اصولگرایان تحول خواه شکل گرفتند.ولی رقابت اصلی به همان دو جریان اصلی باز می گردد .
«مهم ترین مبانی فکری گروههای اصولگرا»
مهم ترین دیدگاههای جبهه اصولگرا عبارتند از : توجه ویژه به ارزشها و اصول اسلامی و انقلابی و محور قرار دادن آن در تصمیم گیری ها ، عدالت محوری و رفع محرومیت ها وتبعیض ها و توزیع عادلانه منابع کشور و پایه ریزی اقتصاد عدالت محور ، خدمتگزاری بی منت و مهر ورزی و در عرصه سیاست خارجی محور قرار دادن اصول و ارزشهای انقلاب ،تامین منافع ملی و کوتاه نیامدن در برابر زیادی خواهی های قدرتهای بزرگ .
مقام معظم رهبری ضمن تبیین ملاک اصولگرایی فرمودند: «هر کس و هر جریانی که به مبانی انقلاب علاقه‌مند و پایبند و هر نامی که داشته باشد جزو اصولگرایان است» (بیانات مقام معظم رهبری در جمع مسئولان و کارگزاران نظام , 29/3/85) . ایشان مهم ترین شاخصه های اصول گرایی را در این موارد بیان فرمودند:1- شاخصه اول ،عدالت خواهی و عدالت گستری که به زبان، ساده است، اما در عمل، کار بسیار دشواری است و مقدمات بسیاری لازم دارد.
2- شاخصه دوم، “فساد ستیزی” است. سلامت اعتقادی و اخلاقی مسئولان کشور به خصوص مسئولان عالی رتبه، در سطح دولت و معاونین و از این قبیل، بسیار مهم است و شاخصه دیگری است که از لحاظ اعتقادی و اخلاقی، اشخاص سالمی باشند.
3- از دیگر شاخصه های مهم اصول گرایی، “اعتزاز به اسلام” است.ما باید به اسلام، اعتزاز داشته باشیم. آن چه را که اسلام به ما آموخته، اگر ما درست یاد گرفته باشیم و دچار کج فکری، انحراف و غلط فهمی نشده باشیم، چیزی است که باید به آن افتخار کنیم.4
4- “ساده زیستی و مردم گرایی”، شاخصه دیگری است که باید به آن توجه شود.
5- یکی دیگر از این شاخصه ها، “تواضع و نغلتیدن در گرداب غرور” است که لازمه اصول گرایی به شمار می رود.
6- از دیگر شاخصه ها می توان به “اجتناب از اسراف و ریخت و پاش” اشاره کرد.
7- “خردگرایی و تدبیر و حکمت در تصمیم گیری و عمل”، از شاخصه های مهم و مورد احتیاج است.
8- “مسئولیت پذیری و پاسخ گویی”، نیز از دیگر شاخصه هاست. یعنی پذیرش مسئولیت کارهایی که بر عهده گرفته ایم. باید احساس مسئولیت کرد.
9- “اهتمام به علم و پیشرفت علمی” است. علم که وسیله رشد ملی، بشری، انسانی و اوج گرفتن در محیط عام بشریت است جزو چیزهای لازم است و باید به آن اهتمام شود.
10- یکی دیگر از شاخصه های اصول گرایی که جزو پایه های اصول گرایی به شمار می رود، “سعه صدر و تحمل مخالف” است.
11- “اجتناب از هواهای نفس”؛ چه هوای نفس شخصی و چه هوای نفس گروهی.
12- “شایسته سالاری”،
13- “نظارت بر عملکرد زیر مجموعه”
14- “تلاش بی وقفه برای این خدمات”
15- “قانون گرایی”
16- “شجاعت و قاطعیت در بیان و اعمال آن چه حق است”، نیز از دیگر شاخصه های اصول گرایی به شمار می رود.(بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با اعضای هیئت دولت ، 6/6/ 85)

« مهمترین مبانی فکری گروههای اصلاحات»
مهمترین دیدگاهها و مبانی فکری گروههای اصلاحات را می توان در این موارد برشمرد ؛

محور قرار دادن اصلاح و تحول ، قانون گرایی ، شایسته سالاری ، افزایش تطبیق پذیری نظام یا خواست ها و اهداف و...
مقام معظم رهبری با توجه به ضرورت اصلاح در جامعه به منظور برطرف نمودن مفاسد در ابعاد مختلف ، به منظور منحرف نشدن این جریان ، شاخصه های اصلاحات حقیقی و انقلابی را برشمرده و تفاوت های آن را با اصلاحات غیر حقیقی و به تعبیر ایشان اصلاحات آمریکایی را بشرح زیر تبیین نمودند .

برخی از مهم ترین شاخصه ها و الزامات اصلاحات حقیقی از دیدگاه امام خامنه ای

1- ارزش محوری و رعایت ارزشها و اصول اسلام و انقلاب ؛ آ اگر کسانی بیایند با عدم اعتقاد به اساس ارزشها ، دم از تحول بزنند ، معلوم است که تحول مورد نظر آنها ، یعنی تحول نظام اسلامی به نظام غیر اسلامی ، تحول مورد نظر آنها یعنی حذف نام اسلام ، حذف حقیقت اسلام ... این همان اصلاحات آمریکایی است .»( چشمه همیشه جاری ، دفتر سیاسی سازمان عقیدتی سیاسی ناجا ، بیانات مقام معظم رهبری ، 23/2/79، ص 23)
2- تعریف دقیق اصلاحات ؛ «اصلاحات باید تعریف بشود باید تعریف مشخصی از اصلاحات به وجود بیاید تا ترسیم آن چهره و وضعیتی که ما در نهایت جاده اصلاحات می خواهیم به آن برسیم ، برای همه آسان بشود .»( روزنامه کیهان ، 29/1/79)
3- سامان مندی اصلاحات ؛« اصلاحات باید از یک مرکز مقتدر و خویشتن دار هدایت بشود تا دچار بی رویگی نشود ... باید مرکزی هوشیار ، مقتدر و خویشتندار وجود داشته باشد که نگذارد به آن حرکتی که می خواهد انجام بگیرد ، شتاب بیش از حد مفید داده بشود . کار با میزان و به طور صحیح انجام بگیرد .»( منشور اصلاحات ، رهنمودهای رهبر معظم انقلاب اسلامی در جمع کارگزاران نظام 19/4/79، سازمان تبلیغات اسلامی ، 1379، ص 57-58)

4- قانونمندی ؛ « ساختار قانون اساسی بایستی به طور کامل در اصلاحات حفظ بشود.»( چشمه همیشه جاری ، پیشین ، ص 14)
5- جامعیت ؛ «اصلاحات باید در همه مناطق مربوط به زندگی جامعه صورت بگیرد »( چشمه همیشه جاری ، پیشین ، ص 42)
6- تحمل و پرهیز از خشونت ؛« البته اختلاف به وجود می آید اما این اختلاف مهم نیست . ممکن است آن کسانی که به ارزشها بیشتر توجه دارند ، به آن کسانی که به تحول بیشتر توجه دارند ، بتازند که شما به ارزشها بی اعتنایی و بی احترامی می کنید . یا کسانی که به تحول اهمیت بیشتری می دهند به کسانی که به تحول کمتر توجه می کنند ، بگویند شما به پیشرفت و ترقی و به جلو رفتن اعتنایی ندارید ... باید همدیگر را تحمل و قبول کنند ... دعوا نباید باشد » (چشمه همیشه جاری ، پیشین ، ص 41)

متاسفانه جریان اصلاحات این رهنمودها را راهنمای خویش نساخته و به دلیل نفوذ اندیشه های مخالف با مبانی اسلام و انقلاب و روشنفکران غرب زده و حاکمیت روحیه تسامح و تساهل و شتاب زدگی به بیراهه رفته و دچار انحراف گردید و به جای همت گماردن به اصلاح مفاسد واقعی کشور و نیازهای حقیقی مردم ، فرصت ها صرف جناح بازیهای سیاسی و طرح مطالب نا همخوان با ارزشها گردید و نتوانست توفیقی در این راه بدست آورد .
البته مقام معظم رهبری این صف بندی اصلاح طلب و اصولگرا را قبول نداشته و در این باره فرمودند: « بنده دعوای اصلاح طلب و اصولگرا را هم قبول ندارم من این تقسیم بندی را غلط می دانم نقطه مقابل اصولگرا ، اصلاح طلب نیست ، نقطه مقابل اصلاح طلب ، اصولگرا نیست نقطه مقابل اصولگرا آدم بی اصول و لاابالی است آدمی که به هیچ اصلی معتقد نیست آدم هرهری مذهب است ... نقطه مقابل اصلاح طلبی افساد است بنده معتقد به اصولگرای اصلاح طلبم اصول متین و متقنی که از مبانی معرفتی اسلام برخاسته با اصلاح روش ها به صورت روز به روز و نو به نو... »( بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با اساتید و دانشجویان دانشگاههای استان کرمان 19/2/84) برای آگاهی بیشتر به منابع زیر مراجعه شود ؛ کتاب جریان شناسی در ایران , علی دارابی , تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی , 1388- فصلنامه کتاب نقد ، سال 4، شماره 16، اصلاحات - منشور دولت اسلامی ، باز خوانی مواضع و انتظارات مقام معظم رهبری از قوه مجریه در 16 سال گذشته ، دفتر جریان شناسی تاریخ معاصر، قم: همای غدیر، 1384. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد رهبری، کد: 22/100128232)