نقد پیامبر غلط است، شیخ خطا کرد بگفت

نقد پیامبر غلط است، شیخ خطا کرد بگفت
با سخن چون سمرش کشتی انصاف بسفت

ذات خدا امر کند، طاعت محبوب خودش
هرکه کند چون و چرا اهل شمالست و زفت

نقد پیامبر حسنا نقل ز   ابن حارث است
هر که کند پیرویش  با درکات است جفت

نقد پیامبر غلط است، شیخ خطا کرد،درست
وای به عمامه سران  اهل بیان چرا بخفت

ازسمر شیخ کنون نیک عیان گشت جنون
ای علما ،  عالم ما حرمت آیات برُفت

وای بر این اهل خطا ؛ ای اسف از جهل وجفا 
شیخ کنون  ز باد خود  ؛آخرتش داد به مفت 

شعر چیست؟

شعر چیست؟

شعر؟؟!!

شعر شاید نفسیست 

جان، بر این جسم به درد آمده می افشاند

که ز شلاق همین تهمت مردم مُردست 

شعر یا عافیتیست

که نگاه نگران، در پس آن جا ماندست

 

شعر؛ یا ؛پینه دست پدریست ؛

که ز شرمندگی از خلوت خود میلرزد

پر خالی شده از، سکه ی خرد 

یا که شاید عرقیست ، که از آن صورتِ پرچین پدر میبارد؛

لحظه ی شرم؛ 

از اندوهِ تهی بودن خوان

یا که از تافتن تار به جیب کت خویش

شعر افسوس عروسیست لب سفره ی عقد

که به اجبار همین فقر،  بلی گفته به ناکامیِ از عشق و درونش بشکست 

شعر آن بغض فرو خورده ی یک دخترکیست 

دختر دست فروش 

؛که ز سرما نفسش میلرزد

ونگاهش که به دستان همین رهگذران  

  مشغول است

 و ز چشمان پر از حسرت خود شعر روان کرده به شهر

نگران است فروشد همه ی بار گلوبندش را

تا که شاید بستاند خرجِ تیمارِ یکی مادر دلبندش را   

شعر آن آه جگر سوخته ایست 

که ز دیدارِ تنِ بی سر دلبند خودش مینالد

وزن سنگین همین شعر، به دشمن، چشم میغراند

شعر؛ آن سفره ی عیدیست که بر دور و برش ، سایه ی مهر پدری مفقود است

 سایه اش بر سر امنیت این شهر کشیدست ولی

شعر آن نقل و نباتیست که بر فرق عزیزان وطن میبارید

تا که آوازه ی آواز همین شعر قشنگ

سیل گلهای بهشتی به زمین جاری کرد

عطر آن در نفس جنگ چه غوغا میکرد

آسمان غبطه خوران سوی خودش میخوانید؛سیل جاری شده ی گلها را؛

تکـ به تک؛ 

فوج به فوج ؛تا  به گلخانه ی خود افزاید

شعر آواز قدمهای همان کارگریست 

لنگ لنگان که  به لکنت گوید

باز امروز کسی طالب من نیست که نیست

شعر یا در پس آن پنجره ی پیر زنیست 

چشم در راه؛ فراخ است که باز

کسی از در  به برش بازآید

دست او گیرد و یک فنجان چای

در کنارش بخورد

و به یک خاطر آسوده کمی خواب رود

شعر یا آهنگیست

که ز خالی شدن معده ی یک کودکِ در خواب به پا میخیزد

که به امید پلو یا چلویی چشم به هم دوخته بود

مگر از عالم رویاش به سیری برسد

شعر را؛ معنا بتوان باید کرد

چون که این شعر؛ عجیب

 دل این خلقِ به خود خفته درآشوب کشد

شعر میدانی چیست؟

شعر آن دست نیازیست به کوی و ره دوست

شعر خلوتگه یک بنده به درگاه خداست

شعر ان دست تمنای یکیمان به دریست

که  به سوی ابدیت باز است

و کلیدش  که توکل به همان صاحب این عرش و زمان است فقط

 

شعر سجاده ی سبزیست که پر گشته ز اشک

و از آن نوگل امید نمو میابد

 و به ایمان دلی سیراب است

شعر هم یک سخن پندآموز

شعر یک حرف که  از مهر حکایت دارد

شعر آن دست نوازشگر یک مرد ملئ

به سر و صورت یک کودک در فقر غنی

شعر معناش زیاد است عجب

همه جا شعر روان است و روان

به نگاهی است و یا

به نوایی است همان دم که یکی خوانده عزیزیش به جان

شعر آن؛ پرده ی سر خداوندی هست

عیبمان پوشد و ما چون انسان 

در پس پرده ی او جلوه گریم

 

شعر را تا که به معناش کشی

نفست بند آید

و دلت شاید از این حجم معانیش به خوناب شود

شعر را هر کسی از پنجره ی فکرت خود میخواند

و من اما شعر را 

در همین خلوت خود مینوشم چه گواراست ولی

جرعه ای بیش ننوشیدم هنوز

شعر را تا که شعوری نشود؛ 

نتوان معنا کرد

چشم بگشای و به آبی ز غبارش برچین

تا که در خلقت خود غرق شوی

شعر را باز توانی که ز ژرفای نگاهت بسرایی شاید و به معناش رسی

شعر اینک که من اینجا هستم 

کوچه ایست

که در آن پیکر پاک شهیدی روی دستان جماعت جاریست

و گلِ خنده ی تصویر همین شاخه نبات

چه سرودی به جهان پر کرده

شعر اکنون سر رفت

از دوچشمم که به دریا برسد

شعر....

شاعر سرکار خانم حبیبی

من غلطم من علطم من غلط اندر غلطم

من غلطم ؛من غلطم ؛من غلط اندر غلطم

سوی عدو رسد چرا مسلک و آیین و خطم

هر دم از این زبان من حرف گزافه میرسد

در خم این خرابه ها موج خرافه میرسد

وقت شکست تیم خود رو به بهانه میزنم.

لحن برنده پیشه و دم ز فسانه میزنم

 ساده دم از مذاکره بهر شکست خود کنم

صحبت حق به جهل خود صحبت پوچ و پُدکنم

نقد خود ار شنیده ام ؛ پشت یَدَم نشان دهم

گر که نه چاره شد سپس از دم خود فغان دهم

بهر کتابتم به صد حیلت و حقه رو کنم

تا که به آخرش شود؛ سرقت خفیه خو کنم

 نقد پیمبرم عَلم ؛پرده چه ساده می درم.

گو که ز او علایم و  گله به سایه می چرم

نقد به من مزن ولی نقد رسول خود گزین

احمد مصطفی شه و سرور انبیای دین

عالِمِ عالَمَم چنین؛ مهدی منجی ار رسد.

مجلس نقد،عَلَم که من ؛پرسش و پاسخم دهد

اوج تزلزلم که خود در پی باد مغربم.

هر سخنی کز او رسد،بی چک و چانه طالبم

جان به کری سپرده و سِرّ وطن به در دهم.

باخت خود به برد و هم نیک وطن به شر دهم

من غلطم؛من غلطم؛من غلط اندر غلطم.

 بد که زخود نبینم و پاسخ هر کمم؛حطّم

گر چه که شیخ واقفم؛بر همه سرّاین جهان

شوخم و شنگ؛ اگر چه بد ؛تا بکنم به مردمان

نیست کسی مرا به بد؛خوانده و برحَقَش کنم.

با سخن گزنده ام؛پاره و هم شقش کنم

هرشِر و یاوه گفتم و کس نتوان که هُو زند.

 دوست به سرزند ولی پا به زمین عدو زند

سر ز چه دردت آورم؛عصمت من که واقفی

من که برون ز هر بَدم؛دانه به دانه کاشفی

سر به خیال خوش زمین نِه که چو من رسیده ام

 گفته ی ابن حارث این وقت گران گزیده ام

وقت و امان فزون دهد؛ایزد و تا ز رو روم

سنگـ خدا رسد  و یا ؛توبه به گفتگو روم

تا دو سه روز اگر رود؛نقد خدا بیان کنم

یا که به رای محکمه؛حکم خدا روان کنم

تا که نفس بَرَد زمن ذات مقدس این زمان

دین به خرافه مینهم ؛مفتی اعظمم گمان.

نمونه سوالات ادبیات فارسی دوم دبیرستان

نمونه سوالات ادبیات فارسی دوم دبیرستان

آزمون7        ادبیات فارسی (2) دبیرستان                 رشته: کلیه رشته ها

الف)معنی شعر ونثر(6نمره)

1- الهی! شیرین ترین عطاها در دل من رجای تو خداوند است و من خوشترین سخن ها بر زبان این گنه کار، ثنای توست. (1نمره)

جواب) خدایا لذت بخش ترین بخشش ها در قلب من امید به توست و زیبایی ترین کلام بر زبان من گنه کار حمد و ستایش توست.

2- خاک مرا جزیره ی خشکی گمان مبرد/دریای بی کران و خروشان نهفته است (75/0نمره)

جواب)سرزمین مرا مکانی خشک و بی حاصل تصور نکن در سرزمین من دریایی بی پایان و خروشان پنهان است. 

3- همان دستمالی که پولک نشان شد                و پوشید اسرار چشم ترت را (75/0نمره)

جواب) همان دستمالی که اشک های چشم تو را پاک کرد و اسرار چشم های اشک آلودت را در خود پنهان کرد.

4-عشق چون آید برد هوش دل فرزانه را              دزد دانا می کشد اول چراغ خانه را (1نمره)

جواب) زمانی که عشق، سراغ کسی بیاید عقل وخرد از او می گیرد همانطور که دزد، به محض ورود به خانه نخست چراغ را خاموش می کند.

نمونه سوالات امتحانی زبان فارسی دوم انسانی و کار ودانش

آزمون7                                       زبان فارسی (2) دبیرستان                                    رشته: کلیه رشته ها

الف) زبان شناسی(4نمره)

1- تفاوت میان زبان و گفتار را با قواعد فوتبال و بازی فوتبال مقایسه کنید. (1نمره)

جواب) 1) زبان مثل قواعد فوتبال بدون خطا و اشتباه است. ولی گفتار مثل ، بازی فوتبال دچار اشتباه وخطا می شود.

2- دو کلمه مثال بزنید که در یکی میان وند و در دیگری پسوند باشد. (5/0نمره)              جواب) میان وند:سراسر / پسوند: پاییزی

3- تعداد مصوّت های زبان فارسی .................. و تعداد صامت ها ................. است. (5/0نمره)     جواب) 6 تا / 23

4- وند های تصریفی و اشتقاقی را مشخّص کنید. (5/0نمره)

شد گاه وصل دلدار، قم ایها المزمل

شد گاه وصل دلدار، قم ایها المزمل
آمد زمان دیدار، قم ایها المزمل  
وقت سفر رسیده ، یعنى سحر رسیده
بیدار باش بیدار، قم ایها المزمل  
مستانه گریه سر کن ، غم از دلت بدر کن
هشیار باش هشیار قم ایها المزمل  
بزم طرب بپا کن ، ناى و چلپ بپا کن
مى خوان سرود دیدار قم ایها المزمل  
در خلوت شبانه ، با دلبر یگانه
نجوى بود سزاوار قم ایها المزمل  
دست دعا بر آور،

پروپوزال (Proposal ) چیست؟ وحاوی چه محتوا و ساختاری است ؟

پروپوزال (Proposal  ) چیست؟ وحاوی چه محتوا و ساختاری است ؟

مقدمه

ابتدا لازم می دانم تعریف جامع و مختصری از کلمه پروپوزال( (Proposal) ارائه نمایم و سپس تدوین یک پروپوزال را بطور خلاصه بیان خواهد شد .

پروپوزال (( Proposal در لغت به معنی پیشنهاد است و در واقع می توان با آن ماکت و اسکلتی از کار اصلی ( مانند یک پایان نامه ) را ارائه داد.

‌همچنین برای تصویب یک طرح پژوهشی و تامین اعتبار آن ، لازم است تا پژوهشگر قصد پژوهشی خود را در پیشنهاد طرح پژوهشی (Proposal) ) به اطلاع افراد ذیربط و کسانی که اعتبار مالی طرح را تامین می کنند برساند شاید در اینجا مناسب باشد بجای کلمه ی  Proposal  از کلمه design استفاده نمود اماچون کلمهProposal معمول شده بنده  نیز طرح پیشنهاد را Proposal تعریف نموده و به شرح آن می پردازم .

دستور زبان فارسی

دستور زبان فارسی

بخش اول

 تعریف دستور زبان: دستور زبان فارسی دانشی است که ما را به درست نوشتن و درست گفتن وا می دارد. هر زبان نیازمند به کلمه ها و واژه هایی است و هر کلمه از تعدادی حرف تشکیل شده است.

 

  زبان فارسی دارای 33 حرف است که هشت حرف آن: ث- ح- ص- ض- ط- ظ- ع- ق مخصوص زبان عربی است و 4 حرف آن: پ- گ- چ- ژ مخصوص زبان فارسی و بقیه در دو زبان مشترک هستند.

 

 در زبان فارسی حرف الف در ابتدای کلمه نمی آید،مانند: زیبا- کار، بنابراین نوشتن کلمه هایی مثل: آئین- پائیز- پائین و مانند آن غلط است و بجای آن باید نوشت: آیین – پاییز و پایین. همزه درکلماتی مثل: خانهء من – لانهء گنجشک- آشیانهء کلاغ و مانند آن در حقیقت ی است و بهتر است بشکل کامل نوشته شود مانند: خانه ی من – لانه ی کنجشک و . . . در زبان فارسی حرف همزه فقط در ابتدای کلمه قرار می گیرد مانند ابرو- ایران- اسب.

برخی سوالات و ابهامات موجود در زبان فارسی

برخی سوالات و ابهامات موجود در زبان فارسی

1-ضمایر منفصل ، متصل و صفات پیشین تکواژ قاموسی هستند یا دستوری؟

 ضمایر پیوسته  و (جدا) و صفات پیشین تکواژ هستند ولی نوع آنها فرق دارد.

ضمایر پیوسته (–َ م . –َ ت . –َ ش : کتابَم ، کتابت ، کتابَش و ...) تکواژ دستوری وابسته هستند. اما ضمایر منفصل : ( من ، تو ، او و ... ) تکواژ دستوری آزاد به شمار می‌روند؛ یعنی کاربرد مستقل دارند و می‌توانند جایگاه : نهاد ، مفعول ، متمم ، مسند و منادا (نقش‌های اصلی) را اشغال کنند.

صفات پیشین چند گونه‌اند. برخی مانند صفات اشاره (این و آن ) تکواژ  آزاد دستوری و برخی چون : عجب ، همه ، هیچ و ... تکواژ قاموسی هستند.

2-واژه‌های «سرمایه» ، «سرزمین» و «قلمرو» از نظر ساخت چه نوع واژه‌ای هستند ؟ سرمایه و سرزمین ساده به شمار می‌روند. قابل تجزیه به اجزا با حفظ همان معنی قبلی نیستند. در واژه‌های مشتق و مرکب ضروری است که پس از تجزیه نیز معنای اصلی در اسم باقی بماند.

برای مثال گلدان پس از تجزیه به گل + دان در بخش اسمی خود تفاوت معنایی نمی‌یابد. گل همان معنای گل را دارد.

آشنایی با دستور زبان فارسی

آشنایی با دستور زبان فارسی

دستور زبان فارسی به دو بخش عمده تقسیم می‌شود.

1- ترکیب (نقش): در ترکیب از نقش واژه در داخل جمله بحث می‌کنیم.

2- تجزیه (نوع): در تجزیه از نوع واژه یعنی ویژگی‌ها و خصوصیات واژه خارج از جمله بحث می‌کنیم.

نقش واژه را می‌توان به نقش‌های اصلی و وابسته تقسیم کرد.

1- نهاد: قسمتی از جمله است که درباره آن سخن می‌گوییم یا صفت و حالتی را به آن نسبت می‌دهیم.

نهاد به دو نوع تقسیم می‌شود:

الف- فاعل: نهادی است که کاری انجام داده است.  علی (فاعل)      رفت(فعل).
ب- مسندالیه: نهادی است که به آن صفت یا حالتی را نسبت می‌دهیم.

   هوا (مسندالیه) سرد (مسند) است (فعل).

2- مسند: صفت یا حالتی است که به نهاد نسبت می‌دهیم.

3- مفعول: واژه‌ای است که نتیجه عمل فاعل بر آن واقع می‌شود.

علی (فاعل) نامه را (مفعول) نوشت (فعل).      

علی (فاعل) غذا (مفعول) خورد (فعل).

وقتی مفعول برای خواننده و شنونده شناخته شده باشد با "را" همراه است.

را: نشانه مفعول است.

4- متمم:واژه‌ای است که به وسیله حرف اضافه به فعل یا به جمله نسبت داده می‌شود و معنی آن را کامل می‌کند.   
علی (نهاد) به خانه (متمم) رفت (فعل).

5- فعل: واژه فعل در جمله همواره نقش فعل را می‌پذیرد.

(در مثال‌های گذشته دقت کنید.)

پنج نقش ذکر شده، نهاد، مسند، مفعول، متمم  و فعل نقش‌های اصلی است.

نقش‌های وابسته را می‌توان به چهار نوع تقسیم کرد:

صفت، مضاف‌الیه، بدل و معطوف

6- صفت:واژه‌ای است که چگونگی واژه‌ای دیگر را- که به آن موصوف می‌گویند- بیان می‌کند.
معلم (موصوف) کوشا (صفت)

7- مضاف‌الیه: مانند صفت با حرف نشاﻧﮥ کسره به دنبال واژه‌ای- که به آن مضاف می‌گویند- می‌آید.

کتابِ (مضاف) حسن (مضاف‌الیه)

1- صفت عین موصوف است و در خارج از موصوف وجود ندارد. توپِ بزرگ (بزرگ همان توپ است.)
مضاف‌الیه از مضاف جداست: توپ مجید (توپ و مجید هر کدام جداگانه وجود دارند.)

2- اگر میان موصوف و صفت "ی" نکره و وحدت بیاوریم معنی آن درست است. توپی بزرگ
 اما میان مضاف‌الیه "ی" نکره واقع نمی‌شود. توپی مجید (غلط است.)

3- اگر کسره صفت و موصوف را برداریم و فعل است به آن اضافه کنیم جمله‌ای معنی دار ساخته می‌شود. توپ بزرگ است. اما مضاف و مضاف‌الیه این چنین نیست.

تذکر: موصوف و مضاف نقش نیستند بلکه کلماتی هستند که در داخل جمله نقش می‌پذیرند.
علی (نهاد) کتاب (مفعول) بزرگی (صفت) خرید (فعل).
علی (نهاد) کتاب (مفعول) حسن (مضاف‌الیه) را برداشت (فعل).
اگر مضاف‌الیه ضمیر متصل باشد کسره اضافه نمی‌شود. کتابـم (مضاف‌الیه)

8-بدل: مانند مضاف‌الیه و صفت به دنبال واژه‌ای می‌آید که به آن "مبدل منه" می‌گویند و درباره آن توضیح می‌دهد اما نشانه کسره ندارد.
بدل نام دیگر یا لقب یا مقام و شغل مبدل منه را بیان می‌کند.
شاعر (نهاد) بزرگ (صفت)، حافظ (بدل) در شیراز (متمم) می‌زیست (فعل).
9- معطوف: واژه‌ای است که با حرف "و" به واژه‌ای پیوند زده می‌شود، که به آن "معطوف به" می‌گویند.
معطوف همیشه همان نقش "معطوف به" را دارد.
مجید (نهاد) و حسن (نهادمعطوف) آمدند (فعل).
10-قید: قید نیز یکی از نقش‌های وابسته است که انواع مهم آن عبارتند از:

قید وابسته به فعل: ظرف را کاملا ازآب ﭘر کرد.

قید وابسته به صفت: باغ بسیار بزرگ

قید وابسته به مسند:  باغ بسیار بزرگ است.
قید وابسته به قید دیگر: احمد بسیار تند می‌دود.

قید وابسته به جمله: متاسفانه هوا امروز مساعد نیست.

11- منادا: اگر کسی را صدا بزنیم و یا مورد خطاب قرار بدهیم شخص مورد خطاب را منادا و نقش آن را منادایی می‌گوییم. حسن  بیا.   ‌ای خدا.
انواع واژه:
علاوه بر نقش کلماتی که مورد یررسی قرار گرفت واژه را در دستور زبان از دیدگاه نوع واژه یا خصوصیات دائمی ‌آن نیز مورد مطالعه قرار می‌دهیم.
از این دیدگاه واژه در زیان فارسی به هفت نوع تقسیم می‌شود:
1- فعل 2- اسم 3- صفت 4- ضمیر 5- قید 6- حرف 7- شبه جمله   
1- فعل:

فعل معمولا در آخر جمله می‌آید و برخلاف واژه‌های دیگر صرف می‌شود.
ویژگی‌های فعل:
 1. از نظر مفهوم: فعل یکی از مفهوم‌های ذیل را بیان می‌کند.
الف: انجام‌دادن یا انجام‌گرفتن کاری: محسن نامه را نوشت.
ب: واقع‌شدن کاری: علی کشته شد.
ج: پذیرفتن حالتی: هوا روشن شد.
د: نسبت‌دادن صفتی به کسی یا چیزی: هوا روشن است. 
2.در فعل مفهوم شخص نیز وجود دارد: اول شخص (متکلم)، دوم شخص (مخاطب)، سوم شخص (غایب)
3.در فعل مفهوم مفرد یا جمع‌بودن نیز وجود دارد و هر کدام از فعل‌های اول شخص دوم شخص و سوم شخص ممکن است مفرد یا جمع باشد.
4. فعل زمان را نیز نشان می‌دهد: ماضی، مضارع، مستقبل.  
هر فعل دو جزء دارد: 1- بن فعل 2- شناسه
1- بن فعل: در هر ساختی از فعل جزئی هست که مفهوم اصلی فعل را بیان می‌کند و در همه ساخت‌های فعل ثابت است.
الف- بن ماضی: مصدر بودن ن: رفتن    رفت
ب- بن مضارع: امر بدون ب: برو     رو   
2- شناسه: جزئی از فعل که در ساخت‌های مختلف تغییر می‌کند و بر شخص دلالت می‌کند شناسه نامیده می‌شود.  اَم، اِی، اَد، ایم، اید، اند
در افعال ماضی سوم شخص فرد شناسه نشانه خاص ندارد:
مصدر: واژه‌ای است که مفهوم اصلی فعل را، بی‌آن‌که زمان و شخص آن مشخص باشد، می‌رساند.  رفتن
مصدر جعلی: هرگاه از واژه‌ای مثلاٌ اسم (یا مصدر زبان عربی) فعلی بسازند مصدر آن فعل را مصدر جعلی می‌نامند.
چربیدن (چرب+ید+ن)      
ساختمان فعل:
فعل از نظر ساختمان به شش نوع تقسیم می‌شود.
1- فعل ساده: فعلی است که مصدر آن بیش از یک واژه نباشد. گرفتن، آلودن، طلبیدن
2- فعل‌های پیشوندی: فعلی است که از یک پیشوند و یک فعل ساده ساخته شود. برداشتن، فرورفتن        
3- فعل‌های مرکب: فعلی است که از یک صفت یا اسم با یک فعل ساده ساخته می‌شود و مجموعا یک معنی را می‌رساند: زمین خوردن
دو راه تشخیص فعل مرکب:
الف- در فعل مرکب جزء غیرصرفی نقش ندارد.
ب- از دو جزء یا از یکی ازآن‌ها معنای مجازی به دست می‌آید.
زمین خوردن اولاٌ زمین نقش ندارد ثانیاٌ خوردن به معنی بلعیدن نیست.

4- فعلهای پیشوندی  مرکب: گاهی فعل پیشوندی با اسم ترکیب می‌شود و جمعا یک معنی را می‌رساند:
دم در کشیدن، سر در آوردن
5- عبارت‌های فعلی: حرف اضافه + فعل مرکب که از مجموع آن‌ها یک معنی به دست می‌آید: ازپاافتادن، به‌کار‌گرفتن
فعل از نظرزمان:
الف- فعل‌های ماضی:
1- ماضی مطلق (ساده):  بن + شناسه ها: رفتم، رفتی
2- ماضی نقلی:  صفت مفعولی (بن ماضی + ه)+ فعل‌های معین ام ،‌ای، است، ایم، اید، اند: رفته‌ام 
6-ماضی ابعد: ماضی بعید + ماضی نقلی: رفته بوده‌ام
7- ماضی التزامی: صفت مفعولی + مضارع ساده باشیدن: رفته باشم
8- ماضی ملموس: ماضی استمراری فعل اصلی+ ماضی مطلق  فعل معین "داشتن" داشتیم می‌رفتم.  
(هر دو فعل صرف می‌شود و دو نشانه ظاهری دارد.)

ب- فعل‌های مضارع:
1- مضارع ساده: بن مضارع + شناسه: روم
2- مضارع اخباری: می‌+ بن مضارع + شناسه: می‌روم
3- مضارع التزامی: ب + بن مضارع + شناسه: بروم
4- مضارع ملموس: مضارع اخباری فعل اصلی + مضارع ساده فعل داشتن: دارم می‌روم

ج- فعل مستقبل: مضارع ساده "خواستن" + بن ماضی فعل اصلی: خواهم خورد
 فعل امر: فعلی است که با آن انجام‌دادن کاری یا داشتن و یا ﭘذیرفتن حالتی را طلب می‌کنیم و فقط دو شخص دارد:
دوم شخص مفرد و جمع: برو، بروید

فعل دعا: فعل دعا که امروز با ساخت امر و یا مضارع التزامی به‌کار می‌رود در زبان قدیم فارسی با ساخت خاصی به‌کار می‌رفته است:
بن مضارع + اد: کناد، آمرزاد
باد (و منفی آن مباد) فعل دعا از مصدر بودن است گاهی به آخر آن "ا" می‌افزایند: بادا، مبادا
امروزه "مبادا" بیشتر به‌صورت صفت و قید به‌کار می‌رود.

فعل لازم:
فعلی است که به مفعول نیازی نداشته باشد.
 مانند: آمدن - علی آمد.
فعل متعدی:
فعلی که به مفعول نیاز دارد تا معنی خود را تمام کند.
سعید کتاب را آورد.

بعضی فعل‌ها هم به صورت لازم و هم به صورت متعدی به‌کار می‌روند که فعل‌های دو گانه یا ذووجهین نامیده می‌شوند.
باران بارید (لازم)
کودک از دیده اشک (مفعول) بارید (متعدی)
تذکر: به بن مضارع برخی از فعل‌ها "اندن" یا "انیدن" می‌افزایند و آن‌ها را  متعدی می‌کنند.
دو + اندن= دواندن
بدین‌صورت می‌توان فعل متعدی را دوباره متعدی کرد. پوش +اندن= پوشاندن. مادر لباس را به بچه پوشانید.

فعل معلوم: فعلی است که به فاعل نسبت می‌دهیم: حسن علی را زد.
فعل مجهول: فعلی است که به مفعول نسبت می‌دهیم: حسن زده شد.
(حسن نهاد است که در جمله معلوم نقش مفعولی داشته است)
فعل مجهول: صفت مفعولی+ فعل معین "شدن".  در همه زمآن‌ها صرف می‌شود
دیده شد.     دیده شده است.  دیده می‌شود.

موارد کاربرد فعل مجهول:
1- وقتی که فاعل معلوم نباشد.
2- وقتی که فاعل اهمیتی ندارد: خیابان کنده شده است.
3- گوینده عمدا نخواهد نام فاعل را بیاورد: حسین کشته شد.

وجه فعل:
فعل را از این جهت که خبری را برساند یا وقوع آن را با شک و شرط همراه کند یا درخواستی را برساند به سه وجه تقسیم می‌کنند.

1-وجه امری: فعل امر
2- وجه التزامی: ماضی التزامی‌ و مضارع التزامی‌ که مفهوم فعل با امید و آرزو و شرط همراه است.
3- وجه اخباری: وقوع فعل را به طور قطع و یقین خبر می‌دهد هم فعل‌هایی که تاکنون بررسی کرده‌ایم به‌غیراز موارد فوق وجه اخباری هستند.
فعل وصفی: فعل را با ساخت صفت مفعولی به‌کار ببرند و فعل دیگری در آخر عبارت بیاورند که شخص  و زمان و وجه فعل وصفی را مشخص می‌سازد.

شرایط فعل وصفی:
1- اتحاد فاعل در دو جمله
2- نیاوردن "و" بعد از فعل وصفی
3- نیاوردن چند فعل وصفی پشت سر هم

فعل‌های غیرشخصی:
از "توانستن" و"بایستن" و "شایستن" همراه با بن ماضی یا مصدر فعل‌های دیگر ساخت‌هایی به‌کار می‌رود که بر شخص معینی دلالت نمی‌کند. نتوان رفت، نتوان رفتن

فعل معین:
یا فعل کمکی فعلی است که در ساختن فعل دیگر به‌کار می‌رود و نشانگر زمان فعل یا ساخت مجهول است.
رفته بودم (ماضی بعید)   خواهم رفت (مستقبل)   زده شد (مجهول)
فعل منفی: زمانی که نشانه ن نفی بر سر فعل بیاید. نمی‌روم
فعل نهی:امر منفی است: نرو

2- اسم:
اسم کلمه‌ای است که برای نامیدن شخص یا حیوانی یاچیزی یا مفهومی‌به‌کار می‌رود.
 ویژگی‌های اسم:
1. اسم می‌تواند همه نقش‌ها (غیر از نقش فعل و صفت ) را بپذیرد.
2. اسم تنها واژه‌ای است که مضاف‌الیه واقع می‌شود.
3. اسم را می‌توانیم جمع ببندیم. کتاب‌ها، درختان
تذکر:اگر واژه‌ای دیگر دو ویژگی اخیر را داشته باشد یا جانشین اسم (ضمیر) است یا به اسم تبدیل شده است.

     کتاب او.    دانشمندان 
1-اسم عام: اسمی‌ را گویند که شامل همه افراد هم‌جنس باشد: مرد، شهر
2-اسم خاص: اسمی ‌که بر فرد یا افرادی مخصوص و معینی دلالت کند: علی
اسامی‌خاص چهار دسته‌اند:

1- اسم خاص انسآن‌ها: علی، سعید
2-اسم خاص مکآن‌ها: البرز، شیروان
3-اسم چیزهایی که بیش از یکی نیستند: قرآن، اوستا
4-اسمی‌که بر برخی چیزهای خاص می‌گذارند: رخش
سایر اسم‌ها عامند  
1-نکره: اسمی‌که برای مخاطب یا خواننده آشنا و شناخته نباشد.  علامت آن ی نکره است: کتابی، مردی
2- معرفه: اسمی‌که برای مخاطب یا خواننده آشنا و شناخته باشد: احمد، قرآن
اسامی‌معرفه در فارسی علامتی ندارد اما مهم‌ترین اقسام معرفه عبارتنداز:

1-همه اسامی‌خاص

 2-موصوف صفت‌های اشاره: این کتاب

 3-اسم جنس: شتر بزرگتر از گاو است.

4- مفعول با نشانه "را": کتابی را آوردم.

5-اسمی‌که مضاف به اسم معرفه باشد: دوست من

6- با قرینه لفظی و معنوی: کتاب از دستم افتاد.  
اسامی ‌نکره به‌صورت‌های ذیل می‌آید:

 1- "ی" در آخر اسم: مردی
2-یک در اول اسم: یک جا
3-یک در اول "ی" در آخر: یک جایی  
 1-مفرد: اسمی‌ که بر یک فرد یا یک چیز و یا  یک مفهوم دلالت می‌کند.
2-جمع: اسمی‌ که بر بیش از یک چیز دلالت کند.
علامت جمع در فارسی ان و‌ ها است.

 1 -ساده: اسمی‌ که فقط یک جزء دارد: کتاب، گل

2-مرکب: اسمی ‌که بیش از یک جز دارد: کتابخانه، گلاب
تذکر:  علائم جمع و ی نکره مرکب ساز نیستند: مردی، کتاب‌ها (ساده) اما سایر پسوندها و پیشوندها مرکب سازند: بازدید ،خواهش (مرکب).  
1- ذات: اسمی‌ که به‌طور مستقل در خارج از ذهن وجود دارد و می‌توان آن را دید یا لمس کرد: کاغذ، میز

2-معنی: اسمی‌که مستقلا درخارج از ذهن وجود ندارد بلکه وجودش وابسته به دیگری است: هوش، زیبایی

1 -جامد: اسمی‌ که ریشه فعلی ندارد: کتاب، خانه
2-مشتق: اسمی‌ که ریشه فعلی دارد یعنی در ساختمان آن بن ماضی یا مضارع بکار رفته است : خواهش، رفتار
چند اصطلاح دیگر:
1- اسم صوت:  لفظی است مرکب که معمولاً از صداهای طبیعی گرفته شده و بیانگر صداهای خاصی است:
قارقار ،قاه قاه، شارت و شورت

2-اسم مصغر: اسمی‌که مفهوم خردی و کوچکی را می‌رساند.
نشانه تصغیر در فارسی:
1- چه: باغچه، کوچه
2- ک: دخترک، مرغک
3- و: یارو، خواجو
گاهی نشانه تصغیر برای تحقیر و دشنام بکار می‌رود:   مردک

3-مصدر: مصدربا اینکه مفهوم انجام گرفتن کار را می‌رساند به سبب نداشتن زمان مشخص اسم است نه فعل.
مصدر مرخم: گاهی بن ماضی برخی از افعال در معنی مصدری به‌کار می‌رود که بیشتر دستور نویسان آن را مصدر مرخم (مصدر دم بریده ) نامیده‌اند.  دید، دیدن، بازدید، بازدیدن 

اسم مصدر: علاوه برمصدر اسم‌هایی در فارسی هستند که با اینکه نشانه‌های مصدری ندارند ولی حاصل معنی و مفهوم مصدر را می‌رسانند و به آن‌ها اسم مصدر می‌گویند.

اقسام اسم مصدر:
1- بن مضارع +      ش : خواهش، کاهش
2- بن مضارع + ـَـ شت: خورشت، کنشت

3- بن مضارع + ار: رفتار، گفتار
4- بن مضارع +ه: خنده، گریه

5- صفت + ی: خوبی، روشنی
گاهی اسم+ی: استادی
اگر واژه به ه ختم شود به جای آن گی اضافه می‌شود: تشنه،‌ تشنگی
تذکر: به این ی یای مصدری می‌گویند.
 6- بن مضارع + ان: آشتی‌کنان
7- اسم یا صفت عربی +یت: آدمیت، فاعلیت
8- بن ماضی فعل به‌تنهایی یا همراه واژه دیگر: ساخت، برآورد، عقب گرد
 9-بن مضارع یک فعل یا دو فعل: گریز، جنب و جوش

10- بن ماضی یک فعل با بن مضارع همان فعل یا فعل دیگر: جست و جو، خرید و فروش
11- بن ماضی یا مضارع + مان: ساختمان، سازمان
12- از تکرار ساخت امر یک فعل یا دو فعل: بزن بزن، بزن بکوب
13-مصدرهای عربی: تذکر، تغییر
مترادف / متشابه / متضاد
1- مترادف: کلماتی که لفظ متفاوت و معنی یکسان دارند: غم و اندوه
2- متشابه: از حیث معنی جدا ولی از جهت لفظ یکی هستند: خوار، خار
3- متضاد: از نظر معنی ضد هم هستند: غم و شادی

نقش اسم و گروه اسمی‌ در جمله
قبلا درباره نقش‌های 12‌گانه کلمات سخن گفتیم.  اسم و گروه‌های اسمی غیر از نقش فعل و صفت می‌تواند یکی از 10 نقش دیگر را در جمله برعهده بگیرد.
انواع نهاد: اسم هم به‌تنهایی و هم به‌همراهی وابسته‌هایی می‌تواند نهاد جمله باشد. اسم در نقش نهادی ممکن است یکی از پنج صورت زیر را داشته باشد.

الف-  فاعل جمله باشد، یعنی انجام‌دادن کاری را به او نسبت بدهیم.  علی آمد. کاوه نخوابیده است.
ب- پذیرنده کاری باشد، که در این صورت همراه فعل مجهول است که در جمله معلوم، مفعول بوده است.  حسن  زده شد. (علی حسن را زد )
ج- دارنده صفت یا حالتی است. احمد با ادب است. 

د-  پذیرنده صفت یا حالتی است. مسعود بیمار شد. 

ه - وجود و هستی را به او نسبت دهیم یا از او سلب کنیم. اینجا پول است. کتابی روی میز نبود.

در این موارد فعل است و بود فعل ربطی نیست و به معنی وجود داشتن است.

متمم: هم‌چنانکه ذکر شد متمم اسمی‌ است که پس از حرف اضافه بیاید. در مواردی اسم و گروه اسمی‌ وقتی‌که متمم واقع می‌شود به همراه حرف اضافه می‌تواند جایگاه نقش جدیدی را اشغال کند.

این نقش غالباً قیدی است: اتومبیل به‌سرعت (متمم-قید) گذشت.       او بی‌اراده (متمم- قید) سخن گفت.
و گاهی مسند: علی باادب (متمم- مسند) است.
3- صفت
 واژه یا گروهی از واژه هاست که درباره اسم توضیحی می‌دهد و یکی از خصوصیات اسم را بیان می‌کند.
صفت از حیث مفهوم 6 نوع است:
1- بیانی 2- اشاره‌ای 3-شمارشی 4- ﭘرسشی 5- تعجبی 6- مبهم
صفت بیانی: صفتی است که چگونگی و خصوصیات اسم را مانند رنگ، قد، جنس، شکل، وضع، اندازه، مقدار و ارزش بیان می‌کند.

 صفت بیانی پنج نوع است.

صفت ساده : صفتی است که تنها چگونگی و خصوصیت موصوف را می‌رساند بدون معنی فاعلی و مفعولی و نسبی...:‌ هوایی خوب، اتاق گرم، مادر مهربان
صفت فاعلی: صفتی است که بر کننده کار دلالت کند. و از حیث ساختمان هفت گونه است.
1- بن مضارع + نده: گیرنده
2- بن مضارع +ان: گریان
3- بن مضارع + ا: دانا

4- بن ماضی و به‌ندرت بن مضارع + ار: خریدار ،پرستار
 5- بن ماضی یا مضارع +گار: آفریدگار، آموزگار
 6- اسم معنی و به‌ندرت صفت یا بن فعل +گر:  دادگر، سفیدگر
7- اسم معنی و به‌ندرت صفت یا بن فعل +کار:   ستمکار، تراشکار
تذکر:
1-پسوند گر و کار در آخر اسم ذات صفتی می‌سازد که بر پیشه و حرفه دلالت می‌کند: زرگر، آهنکار

2-صفت فاعلی + پسوند ان گاهی تکرار می‌شود و قید می‌سازد:  دوان دوان

3-گاهی ساخت فعل امر نوعی صفت فاعلی می‌سازد: بزن برو

4-بن مضارع +اسم یا واژه دیگر نوعی صفت فاعلی مرکب می‌سازد: دانشجو

3.صفت مفعولی: که آن را اسم مفعول نیز نامیده‌اند، صفتی است که معنی مفعولیت دارد یعنی کار برآن واقع می‌شود.
بن ماضی + ه: رفته، ساخته
گاهی لفظ شده نیز به آن اضافه می‌شود: شنیده شده
تذکر:
1-اگر به اول صفت مفعولی اسم یا صفتی افزوده شود گاهی ه می‌افتد. گل اندوده،‌ گل اندود

 2- برخی از صفت‌های مفعولی که از فعل‌های لازم و به‌ندرت فعل‌های متعدی می‌آیند  معنی صفت فاعلی دارند:   رفته، خوابیده

4- صفت نسبی: صفتی است که به کسی یا جایی یا جانوری و یا چیزی نسبت داده شود.
به آخر اسم یا صفت و به ندرت ضمیر ی (نسبت) اضافه شود: تهرانی، خودی
علاوه بر "ی" نسبت علایم زیر نیز صفت نسبی می‌سازد.
ین: سیمین، پسین                      انه: سالانه
ینه: پشمینه                               انی: روحانی
ه: دورویه                                    گانه: دوگانه
گان: گروگان                                چی: پستچی

صفت لیاقت : صفتی است که شایستگی و قابلیت موصوف را می‌رساند. مصدر + ی (لیاقت): خوردنی
درجات صفت:
1- صفت مطلق: بدون سنجش حالت موصوف را بیان می‌کند: خوب، بزرگ

 2- صفت برتر (تفضیلی): صفت مطلق +تر: خوبتر، بزرگتر

3- صفت برترین (عالی): صفت مطلق +ترین: خوبترین، بزرگترین

صفت از نظر رابطه با موصوف دو حالت دارد:
1-صفت پسین: که پس از موصوف می‌آیند بیشتر صفت‌های بیانی صفت پسین هستند.
2. صفت پیشین: که پیش از موصوف می‌آیند که به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت.

1- صفت اشاره: این و آن وقتی که همراه اسمی ‌بیایند و بدان اشاره کنند.
این:برای اشاره به نزدیک              آن: برای اشاره به دور

 صفت اشاره به‌صورت‌های زیر دیده می‌شود:
الف- این و آن بدون همراهی با کلماتی دیگر که تنها برای اشاره است. این کتاب

ب- برای  اشاره و تاکید که با "هم" ترکیب می‌شوند: همین، همان
ج- برای اشاره و بیان تشبیه و چگونگی به همراه کلماتی مانند: چون، گونه، سان: چنین، چنان، این‌گونه، آن‌جور
د-برای اشاره و تاکید همراه کلماتی مانند: قدر، مقدار، همه: این‌قدر، همان‌اندازه، همین‌قدر

2- صفت شمارشی: واژه‌ای که شماره یا ترتیب مفهوم یا مصداق اسمی ‌را می‌رساند به آن عدد نیز می‌گویند.
 بر چهار قسم است:
الف- صفت شمارشی ساده: اعداد بدون پیشوند و پسوند: یک، دو، بیست
ب- صفت شمارشی ترتیبی: عدد + م  یا مین: چهارم، صدمین

ج- صفت شمارشی کسری: اعداد کسری:  یک  سوم، دو سوم

د- صفت شمارشی توزیعی: از تکرار صفت شمارشی اصلی به‌دست می‌آید:  یک یک، دو به دو

3- صفت پرسشی: صفتی است که با آن از نوع یا چگونگی یا مقدار موصوف پرسش کنند.
صفت پرسشی از نظر مفهوم سه گونه است:
الف- صفت پرسشی که با آن از نوع یا چگونگی با از نام و نشان موصوف می‌پرسند: چه، کدام، چطور، چگونه
ب-صفت پرسشی که با آن از ترتیب یا مقام موصوف پرسش کنند: چندم، چندمین

ج- صفت پرسشی که با آن از مقدار و شماره موصوف پرسیده می‌شود: چند، چقدر، چه مقدار

4- صفت تعجبی: صفتی است که همراه اسم می‌آید و شگفتی و تعجب گوینده را می‌رساند و با آهنگ مخصوص تعجب ادا می‌شود. چه خط زیبایی !
5- صفت مبهم: صفتی است که همراه اسم می‌آید و نوع یا چگونگی یا شماره و مقدار آن را به‌طور نامعین ومبهم بیان می‌کند: هر،  همه، دیگر، هیچ، چند، چندین، چندان، فلان

4- ضمیر
واژه‌ای است که جانشین اسم می‌شود برای جلوگیری از تکرار اسم. رستم پهلوان بزرگی بود هر کس او را می‌دید. او ضمیراست و جانشین رستم شده است رستم مرجع ضمیر است.
اقسام ضمیر عبارتند از:
1-شخصی 2-مشترک 3-اشاره 4-پرسشی 5-تعجبی 6-مبهم 7-ملکی

1- ضمیر شخصی: ضمیرهایی هستند که برای هریک از اشخاص  (اول شخص، دوم شخص و سوم شخص، مفرد یا جمع ) ساخت جداگانه دارند.
ضمیر شخص دو گونه است: منفصل، متصل
الف- ضمیر شخصی منفصل یا گسسته، ضمیری است که به واژه پیش از خود نمی‌چسبد و به تنهایی بکار می‌رود: من، تو، او (وی)، ما، شما، ایشان

ب - ضمیر شخصی متصل یا پیوسته:ضمیری است که به واژه پیش از خود می‌پیوندد و به تنهایی به‌کار نمی‌رود.
م، ت، ش، مان، تان، شان

تذکر: وقتی که ضمیر م، ت، ش به کلماتی که به ه ختم می‌شوند افزوده شود الفی به آن اضافه می‌شود. میوه‌ام،  جامه‌ات

اگر ضمایر متصل به واژه‌ای که آخرش ا یا و باشد  ی به آن اضافه می‌شود.  قلم‌هایم، ابرویت

2-ضمیر مشترک:
ضمیری است که برای همه ساخت‌های شش‌گانه یکسان به‌کار می‌رود.
خود: خودم، خودت، خودش، خودمان، خودتان، خودشان
علاوه بر ضمیر خود، در ضمیر خویش و خویشتن نیز ضمیر مشترکند که بیشتر در زبان و ادب به‌کار می‌رود.  

3-ضمیر اشاره:
 ضمیری است که مرجع آن به اشاره معلوم می‌شود. آن، این و اقسام دیگری که در بحث صفت اشاره آن‌ها را نام برده‌ایم اگر این کلمات به همراه اسم بیایند صفت اشاره و اگر جانشین اسم شوند ضمیر اشاره‌اند. این کتاب را بگیر و آن را بخوان.

4- ضمیر پرسشی: ضمیر پرسشی نیز همان صفات پرسشی هستند که جانشین اسم شده‌اند: که، چه، کدام، کدامین، کی، کجا، چگونه
5-ضمیر تعجبی:
واژه "چه" وقتی که بی‌همراهی اسم بیاید و مفهوم تعجب و شگفتی را برساند. چه هوای خوبی ! چه زیباست !

6- ضمیر مبهم:
واژه‌هایی هستند که بر کس یا چیز یا مقدار مبهمی‌دلالت می‌کنند: همه آمدند. فلانی، آدم بسیار خوبی است.  

تذکر: همچنانکه قبلا ذکر شد این ضمایر اگر با اسم بیایند صفت می‌باشند.  

7- ضمیر ملکی:
واژه مرکب ازآنِ که به‌معنی مال ِ یا متعلق به باشد: این کتاب از آن ِ مسعود است.  

این واژه در قدیم گاهی به‌صورت آن ِ  به‌کار می‌رفته است .  

کاربرد و نقش ضمیر ها
ضمیر‌ها معمولا جانشین اسم هستند از این رو نقش‌های مختلف اسم را بر عهده می‌گیرند.  

1- نقش نهادی: من فردا به مسافرت می‌روم.  خودت این مطلب را گفتی.

2- نقش مسندی: محمود من هستم. احمد کدام است.  

3- نقش مفعولی: تو او را ندیدی. خویشتن را رها ساختم.

4- نقش متمی: به آن دست مزن.  به‌خود گفتم.
5- نقش منادایی: ‌ای آن که به اقبال تو در عالم نیست.

 6- نقش تمیزی: مرا که پنداشتی‌؟

7- نقش قیدی: کجا می‌روی‌؟ چقدر خوابیدی‌؟

8-نقش مضاف‌الیهی: دلم به حالش سوخت. او از گفته خویش پشیمان شد.  

5- قید
 قیدها به دو دسته تقسیم می‌شوند: مختص و مشترک.

1-قید مختص: بعضی قید‌ها فقط نقش قیدی می‌پذیرند. یعنی همیشه در جمله به صورت قید به‌کار می‌روند: هرگز، هنوز، البته، مثلا، احیانا، اتفاقاً

2- قید مشترک: بعضی از اسم‌ها و صفت‌ها و واژه‌های دیگر در جمله گاهی نقش قیدی می‌پذیرند که به آن‌ها قید مشترک می‌گویند.   احمد شب به خانه برگشت.

اقسام قید از جهت معنی:
قید زمان: شب، وقت، ایام
قید مکان: این‌جا، آن‌جا
قید مقدار: کم‌کم، زیاد
قید کیفیت: خوب، به‌آرامی
قید حالت: افتان و خیزان، گریان
قید تاسف: افسوس، متاسفانه
قید تعجب: عجبا، شگفتا
قید تصدیق: حتماً
قید پرسش: چگونه
قید شک و تردید : شاید 

6- شبه جمله
اگر بخواهیم حالت‌های روحی و درونی خود چون شادی، تعجب، درد، افسوس و مانند آن‌ها را بر زبان بیاوریم معمولا ً از واژه‌های همچون، وه، آه استفاده می‌کنیم  که به آن‌ها شبه جمله یا صوت می‌گویند. از آن جهت به این واژه‌ها شبه جمله می‌گویند که معنایی مانند جمله دارند.  آه: درد می‌کشم.   بَه بَه: چه خوب است.  

به این واژه‌ها صوت هم می‌گویند زیرا در بیشتر آن‌ها مثل این است که از شدت درد یا تعجب صدایی از حلق و دهان خود در می‌آوریم. 

اقسام شبه جمله از جهت معنا:
1- شبه جمله امید و آرزو و دعا: کاش، آمین، الهی
2- شبه جمله تحسین و تشویق: آفرین، مرحبا، به به
3- شبه جمله درد و تاسف: وای، افسوس، دریغ

4  - شبه جمله تعجب: وه، عجب، شگفتا
5- شبه جمله تنبیه و تحذیر: مبادا، زنهار، هان
6- شبه جمله امر: یاالله، بسم‌الله، خفه
7- شبه جمله احترام و قبول: چشم، قربان
8- شبه جمله جواب و تصدیق: آری، البته ،‌ای

تذکر: شبه جمله‌ها در جمله اغلب نقش قیدی دارند.  افسوس دوستان همگی پراکنده  شدند.

7- حرف
 بعضی از واژه‌ها معنی مستقلی ندارند و برای پیونددادن واژه‌ها یا نسبت دادن واژه‌ای یا جمله‌ای یا نشان‌دادن نقش واژه‌ای در جمله به‌کار می‌روند. این واژه‌ها را حرف می‌گویند. حروف در جمله نقش نمی‌پذیرند. حرف‌ها به سه دسته تقسیم می‌شوند: حروف ربط و  اضافه و نشانه.

1-حرف‌های ربط: حرف‌های ربط واژه‌هایی هستند که دو واژه یا دو جمله را به‌هم پیوند می‌دهند و آن‌ها را هم‌پایه یکدیگر می‌سازند و یا جمله‌ای را به جمله‌ای دیگر ربط می‌دهند و یکی را وابسته دیگری قرار می‌دهند.  

الف - حروف ربط هم‌پایه ساز: مجید و بهروز به بازار رفتند.

ب- حروف ربط وابسته ساز: که بر سر جمله پیرو می‌آیند در جملات مرکب. تا نکوشی موفق نمی‌شوی.

حرفهای ربط از جهت ساختمان دو نوع است.  

1- حرف ربط ساده: که از یک واژه ساخته شده‌اند: اما، پس، تا، زیرا، که، نیز، ولی، هم

2- حرف‌های ربط مرکب: مجموعه‌ای از دو یا چند واژه است که معمولا یکی از آن‌ها حرف ربط یا حرف اضافه ساده است و اغلب علاوه براین که کار حرف ربط را انجام می‌دهند نقش قیدی هم دارند.  آن‌جاکه، از این روی، اکنون که، بس که، زیرا که، هر چند

معنی و کاربرد حرفهای ربط ساده:
اگر: برای شرط به‌کار می‌رود.
اما: برای توضیح یا از میان‌بردن گمان نادرست شنونده
باری: برای مختصرکردن سخن
پس : از این رو، در نتیجه
تا: 1- تا وقتی‌که 2- برای بیان نتیجه فعل 3- همین‌که

چون: 1- به‌علت‌این‌که 2- زیرا که 3- وقتی که
چه: برای پیوند دو جمله
زیرا: ازاین‌جهت، بدین‌سبب
که: دو جمله را به هم پیوند می‌دهد و گاهی آن را توضیح می‌دهد.
لیکن: اما 

نه: برای نفی نسبت یا امری
نیز: برای شریک قراردادن
و: برای عطف به‌کار می‌رود
ولی: اما
هم: نیز
یا: برای مساوی قراردادن دو چیز 

2- حرف اضافه:
 واژه‌هایی هستند که معمولا واژه یا گروهی را به فعل جمله نسبت می‌دهند و آن‌ها را بدان وابسته می‌سازند و به آن‌ها نقش متممی می‌بخشند.  با اتوبوس از خانه به مدرسه رفتم.

حرف‌های اضافه از جهت ساختمان بر دو قسمند:

1- حرف‌های اضافه ساده: که از یک واژه ساخته شده‌اند: از، اِلا، الی، با، بر، برای، تا، جز، چون، در، غیر

2- حرفهای اضافه مرکب: از یک حرف اضافه ساده و یک واژه دیگر ساخته شده‌اند: ازبرای، به‌مجرد

معنی و کاربرد برخی از حرف‌های اضافه ساده:
از: 1- برای آغاز یا شروع 2- برای بیان علت 3- برای بیان جنس 4- به معنی اثر نوشته 5- همراه صفت برتر
الا: برای استثنا به معنی بجز، مگر
الی: تا
با: 1- در معنی همراه 2- در معنی به وسیله 3- به یاری

بر: 1- قرار داشتن چیزی روی چیزی 2- لازم بودن امری
برای: 1- به معنی منظور 2- از بهر
به :1- برای نشان‌دادن انتها و پایان عملی 2- برای سوگند 3- برای نشان‌دادن مقابل بودن دو چیز 4- به معنی نسبت به 5- برای نشان‌دادن داخل چیزی

بی: برای نفی و سلب
تا: برای بیان پایان چیزی
جز: برای استثنا، به معنی غیر
چون: مانند، مثل
در: 1- برای نشان دادن داخل چیزی 2- در خصوص
مانند: مثل و چون
مگر: برای استثنا ء

تذکر:
1- بعضی از حروف مانند تا، چون بین حرف ربط و اضافه مشترکند این حروف اگر بین دو جمله به‌کار رود حرف ربط اما اگر داخل یک جمله بکار رود حرف اضافه است.  

از خانه تا مدرسه دویدم (حرف اضافه) به کنابخانه رفتم تا درس بخوانم. (ربط)

دلیری چون او ندیدم (حرف اضافه) چونکه باران بارید زمین خیس شده است. (ربط)

2- که: گاهی به معنی از بکار می‌رود که در این صورت حرف اضافه است.

به نزدیک من صلح بهتر که جنگ.

3- در زبان فارسی قدیم حرف اضافه‌هایی به‌کار رفته که در زبان امروز به‌کار نمی‌رود مانند: اندر، اندرون، زی

گاهی در قدیم برای یک متمم دو حرف اضافه می‌آورده‌اند.

به خاک اندر (حرف اضافه مرکب گسسته)

3- حروف نشانه: حرف‌هایی که برای تعیین  نقش واژه در جمله می‌آیند و سه دسته‌اند.  

الف- نشانه ندا (‌ای، یا. ... )

ب-نشانه مفعول (را)

پ- نشانه اضافه و صفت (کسره اضافه)

تذکر: "را" علاوه بر مفهوم حرف نشانه گاهی به جای یکی از حروف اضافه نیز به‌کار می‌رفته است.  

پیرمردی را گفتند. انوشیروان را پرسیدند.

در این موارد واژه قبل از را متمم است نه مفعول.

پیشوند وپسوند:
کلماتی هستند که معنی مستقل ندارند ولی در ساختن واژه‌های مرکب به‌کار می‌روند. فراگیر - غمگین

واژه‌های مشتق:
هم‌چنان‌که قبلا ذکر شده است اگر در ساختمان واژه‌ای بن فعل (بن ماضی یا مضارع) وجود داشته باشد آن واژه را مشتق می‌گویند.  خریدار - ساختمان

و اگر بن فعل وجود نداشته باشد آن را جامد می‌گویند: کتابخانه، دیوار

صرف و نحو (تجزیه و ترکیب)
هم‌چنان‌که در آغاز گفته شد اکر از نقش واژه در داخل جمله بحث کنیم به آن ترکیب یا نحو می‌گویند.
اگر از نوع و خصوصیات واژه جدا از جمله بحث کنیم.  به آن صرف یا تجزیه می‌گویند.  

نکته‌هایی درباره تجزیه و ترکیب:
1- با این که در تجزیه، واژه را به‌تنهایی و بدون در نظر گرفتن نقش آن در جمله بررسی می‌کنیم اما در مواردی باید به معنی آن در داخل جمله توجه کنیم.
مثلا  واژه باد می‌تواند فعل دعایی باشد یا اسم باشد به معنی هوای خنک.

2- در تجزیه واژه علاوه بر نوع واژه سایر خصوصیات فرعی واژه را نیز باید ذکر کنیم که در مثال‌های بعدی آن‌ها را بیان می‌کنیم ولی در نقش واژه فقط به ذکر یک نقش اکتفا می‌کنیم چون هر واژه در داخل یک جمله یک نقش بیشتر ندارد.  

نمونه‌ها:
هوا روشن است.  
هوا: اسم عام، مفرد، ساده، جامد، معرفه، نهاد (مسند الیه)
روشن: صفت بیانی ساده، جامد، مسند
است: فعل مضارع ساده برای اخبار، سوم شخص مفرد (ربطی)، فعل

تو دانش آموزی
تو: ضمیر شخصی منفصل، دوم شخص مفرد،‌ نهاد
دانش آموز: صفت بیانی، فاعلی، مشتق، مرکب، مسند
- ی (ای ): فعل مضارع ساده برای اخبار ( فعل ربطی ) دوم شخص مفرد، فعل

دیشب تلویزیون برنامه خوبی داشت.  
دیشب: اسم عام، مفر، مرکب، جامد، معرفه،‌ قید
تلویزیون: اسم عام، مفرد، ساده، جامد، معرفه، نهاد
برنامه: اسم عام، مفرد، مرکب، جامد، معرفه، مفعول
ء: حرف نشانه
خوب: صفت بیانی، ساده، جامد، صفت
-ی: پسوند، نشانه وحدت (نکره)
داشت: فعل ساده، ماضی مطلق، سوم سخص مفرد، متعدی، معلوم ، فعل

زیبا ترین آرایه های ادبی

زیبا ترین آرایه های ادبی

    تشبیه، استعاره، مجاز ، کنایه از مهمترین موضوعات علم بیان به شما می رود با این حال این چهار مورد گاهی در علم بدیع مورد استفاده قرار گرفته و در میان آرایه ها و صناعات ادبی مورد تحلیل قرار می گیرد. در اینجا تنها به بهانه آشنایی با معروفترین آرایه های ادبی به این چهار مقوله نیز نگاهی گذرا داریم:

 

    1- تشبیه:

    نشان دادن همانندی بین دو یا چند پدیده است .هرتشبیهی در اصل 4رکن و پایه دارد:

    ارکان تشبیه : مشبّه و مشبّهٌ به - ادات تشبیه - وجه تشبیه

    مثال:

    بلم آرام چون قویی سبکبال // به نرمی بر سر کارون همی رفت

    بلم=: مشبّه / چون= ادات تشبیه / قویی سبکبال = مشبّهٌ به / نرم و آرام پیش رفتن = وجه تشبیه

    1- تشبیه انواع مختلف دارد:

    تشبیه بلیغ : دو رکن ادات تشبیه و وجه تشبیه حذف می شود .

راه‌های تشخیص فعل ساده از مرکب

راه‌های تشخیص فعل ساده از مرکب

 

در کتاب‌های زبان فارسی راه‌های تشخیص فعل ساده از مرکب را در دوویژگی " گسترش پذیری و نقش پذیری "جزء غیر صرفی  همراه  فعل خلاصه کرده‌ است ، اما در کنار این دو راه، راه‌های دیگری نیز برای تشخیص آن‌ها وجود دارد‌:

معیار معنایی

با توجه به این معیار ابتدا به فعل جمله دقّت می‌کنیم‌. اگر درمعنای اصلی خود به کار رفته شده باشد ساده و اگر در غیر از معنی اصلی خود به کار رفته باشد، مرکب است

 

مثال :

آب دریا به طرف ساحل پیش آمد‌. ( ساده ) ( در این جمله پیش نقش قید را پذیرفته است )

 

دیروز حادثه‌ای برای من پیش آمد‌. ( مرکب)

اسم و گروه اسمی چیست ؟

اسم و گروه اسمی چیست ؟

 

به هر کدام از اسم های موجود در یک جمله ، گروه اسمی گفته می شود.

 

گروه چیست ؟ گروه در این جا به معنای اصطلاحی که تا کنون با آن سر و کار داشته اید نیست . یعنی مثلاً ما در زندگی خود تا زمانی که چند چیز در کنار هم قرار نگیرند ، به آن گروه نمی گوییم . مثلاً  ما به مجموع چند نفر گروه می گوییم . ولی هیچ گاه به یک نفر گروه نمی گوییم.

 

توجّه : گروه در زبان فارسی چنین معنایی ندارد . یعنی ما به یک کلمه ( اسم ) هم گروه می گوییم و به یک اسم با وابسته های آن نیز یک گروه می گوییم .

 

مثال : "  مداد " یک گروه اسمی است . " مداد مشکی " هم یک گروه اسمی است . " چهار مداد مشکی " هم یک گروه اسمی است .

 

توجّه : در هر گروه یک هسته وجود دارد و ممکن است یک یا چند وابسته نیز وجود داشته باشد .پس وجود هسته اجباری و لازم و وجود وابسته اختیاری است .

 

چگونه یک اسم را در جمله تشخیص دهیم ؟

گروه اسمی و راه های تشخیص هسته ی آن

گروه اسمی و راه های تشخیص هسته ی آن

گروه

 واژه ها ی پی در پی را که در جمله به اتفاق هم یک نقش دستوری ایفا می کنند ،گروه  می نامند . 

یکی از گروه ها گروه اسمی است که به توضیح آن می پردازیم .  

معرفی گروه اسمی

گروه اسمی یک واحد نحوی است که در ساخت جمله درجایگاه های نهاد،مفعول ،متمم،مسند،مضاف -

الیه،بدل ومنادا قرار می گیرد وهسته ی آن« اسم» است.گروه اسمی تکرار پذیرترین گروه درجمله است

علت تکرارزیاد این گروه نقش های متنوعی  است که در جمله می پذیرد . 

وجود هسته در گروه اسمی اجباری ووجود وابسته ها اختیاری است .

اقسام قید از نظر ساخت و معنی

قید: واژه ای است که به مفهوم “فعل” چیزی اضافه می کند و توضیحی در بارۀ آن می دهد. به عبارتی فعل را به مفهوم جدیدی وابسته و مقید می کند:

  رضا تند رفت.

به علاوه کلمه ای که به مفهوم صفت، مسند، قید و یا مصدر چیزی می افزاید و توضیحی در باره آن می دهد نیز قید نامیده می شود:

  شاگرد بسیار کوشا

  او بسیار کوشاست.

  او خیلی خوب می نویسد.

 

اقسام از نظر ساختمان

گونه های فارسی و زبان معیار

گونه های فارسی و زبان معیار

گونه های فارسی و زبان معیارکسانی که با جامعه شناسی زبان و زبانشناسی تاریخی آشنایی دارند می دانند که زبانها به هیچ وجه پدیده‌هایی یکپارچه نیستند. زبانها معمولاً دارای تنوعات و گوناگونیهایی هستند که منشأ آنها عوامل مختلفی است. این گوناگونی ها در جوامع بزرگتر بیشتر و در جوامع کوچکتر کمتر مشخص است. در گذشته بیشتر گوناگونی ها و تفاوتهای زبانی را در تفاوتهای جغافیایی (گویشها و لهجه‌های محلی) جستجو می کردند, اما اکنون انواع گوناگونیهای دیگر که در زبان وجود دارد و در گذشته یا به آنها توجه می شده یا عمداً ندیده گرفته میشده‌اند نیز مورد تحقیق قرار میگیرد. این گوناگونیها در داخل زبانهایی که ما آنها را یکدست تلقی میکنیم وجود دارند. کافی است ما فارسی زبانان به طبقات مختلف اجتماعی و شکلی از زبان که آنها به کار می برند دقت کنیم تا به تفاوتها و گوناگونی هایی که در زبانمان وجود دارد پی ببریم.

گفتاری پیرامون زبان، گویش و لهجه در فارسی

گفتاری پیرامون زبان، گویش و لهجه در فارسی

‏برای این که تعریف دقیقی از زبان انجام بگیرد. من آن را از سه نظر تعریف می ‌کنم. زبان به معنی اعم آن، زبان از ‏نظر زبان‌شناسی و زبان از نظر گویش‌شناسی.

• زبان به معنی اعم آن هر نوع نشانه یا قراردادی است که پیامی را به میان افراد یک ‏جامعه می برد، مثلن بوق اتومبیل، آژیر آمبولانس، چراغ راهنمایی، زنگ اخبار، تابلوی ورود ممنوع، تابلوی توقف ‏ممنوع، و حرکات چشم و ابرو و سرو دست و غیره نوعی زبان است.

• زبان از نظر علم زبان‌شناسی شامل تعداد محدودی ‏قاعده ی آوایی، معنایی و دستوری است که همراه تعداد محدودی واژه می‌تواند بی ‌نهایت جمله بسازد و این جمله‌ها از طریق ‏دستگاه گفتار آدمی تولید می ‌شوند و واسطه ی ارتباط میان افراد می ‌گردند،

زبان چیست ؟ و چه تفاوتی با گویش و لهجه دارد ؟

زبان چیست ؟ و چه تفاوتی با گویش و لهجه دارد ؟

تعریف زبان به صورت عام مجموعه کلماتی که انسان به وسیله آنها تکلم میکند را زبان می گویند و اما جامع و علمی تر اینکه زبان ارتباط فکر و احساس با دنیای بیرون از خود به وسیله صدا ، ژست و یا علائم نوشتاری می باشد .

کارکرد زبان یعنی شیوه ی استفاده ی روزمره از زبان در ‏امور مختلف. مهم ترین کارکردهای زبان عبارت است از: ایجاد تفاهم و ارتباط، بیان عقیده، دادن و گرفتن ‏اطلاعات، فکر کردن و با خود حرف زدن، و از دیگر کارکردهای زبان، فرهنگ سازی است، به این معنی ‏که از طریق زبان فرهنگ ساخته می ‌شود و به نسل های آینده منتقل می گردد.

لهجه چیست؟

لهجه چیست؟

 

• لهجه نحوه ادای یک زبان است و در نتیجه غیر ممکن است کسی لهجه
•  
• نداشته باشد.
•  
• برخی افراد تصور می کنند لهجه ندارند یا شخص دیگری لهجه غلیظی
•  
• دارد. اما از نظر زبانشناسان هر دوی این افراد دارای لهجه هستند.
•  
• لهجه افراد بخشی از هویت آنهاست. افراد برای اثبات تعلق به یک گروه
•  
• اجتماعی لهجه آن گروه را جذب و به کار می برند.

الا یا ایها الاول به نامت ابتدا کردم

الا یا ایها الاول به نامت ابتدا کردم

شعری زیبا بر اساس حروف الفبا

(ا) الا یا ایها الاول به نامت ابتدا کردم
(ب) برای عاشقی کردن به نامت اقتدا کردم
(پ) پشیمانم پریشانم که بر خالق جفا کردم
(ت) توکل بر شما کردم بسویت التجا کردم
(ث) ثنا کردم دعا کردم صفا کردم

دو بیتی هایی در مدح حضرت مولی الموحدین امیرالمومنین امام علی (ع)

دو بیتی هایی در مدح حضرت مولی الموحدین امیرالمومنین  امام علی (ع)

 

یا علی ذاتت ثبوت قل هو الله احد                        نام تو نقش نگین امرِ اَلله الصّمد

 

لم یلِد از مادر گیتی و لم یولَد چو تو                     در جهان بعد از نبی، مِثلت لهُ کُفواً احد

 

حقّا که حقیقتاً علی حق باشد                         حق است علی ز حق که بر حق باشد

 

دیدیم خطی به دفتر لم یزلی                          حق با علی و علی مع الحق باشد

خورشید به گود آمده سرگرم قنوت است

خورشید به گود آمده سرگرم قنوت است

این آل سعود است که در حال سقوط است

خورشید به گود آمده سرگرم قنوت است
این آل سعود است که در حال سقوط است

هستند شیاطین همه درگیر تبانی
ایران شده آماده ی یک جنگ جهانی

آماده شده لب بزند جام جنون را
صادر کند از نفت عرب بشکه ی خون را

تا ما نقش انسان در هستی را درک نکنیم ...

تا ما نقش انسان در هستی را درک نکنیم ...

ما تا #نقش انسان در هستی را درک نکرده باشیم،نقش #معلم در کلاس را نخواهیم فهمید.تا چرا بودنِ  انسان پاسخ نگیرد،چگونه بودن او جواب نخواهد گرفت.
برای تحمل بار سنگین معلمی زمینه هایی لازم است.این زمینه ها از #تفکر شروع میشود.تفکر در انسان و در جهان و نقش او در جهان.
این بینش و این تفکر،این جهان بینی،ما را به عقیده هایی میرساند و این عقیده هاست که می توان نظام ها و احکام را تحمل کند.
#دین با تفکر شروع میشود.این تفکر،استعداد های عظیم انسان را نمایان می کند.مشخص میکند انسان چقدر سرمایه دارد و در این دنیا چه باید بکند و چطور حرکت کند.

یوسف فاطمه!

یوسف فاطمه! کی طنین دلنواز انا بقیه ا... تو از کعبه مقصود ، جانها را معطر می نماید.

کی کعبه ،به خود می بالد وزمین بر قامت دلربایت طواف عشق می گذارد وجان در سعی وصفای نگاه تو محرم می شود ومناسک حج وقربان را بجای می آورد.

برای آمدنت تمام دلهای عشاق دنیا را به ضریح چشمهای قشنگ وعباس گونه ات گره زده ایم

زن باید گیسوانش بلند و چشمانش درشت باشد!

زن باید گیسوانش بلند و چشمانش درشت باشد!

پدرم میگفت: زن باید گیسوانش بلند و چشمانش درشت باشد!
مادرم، هرگز موى بلند نداشت
و چشمانش دلخواه پدرم نبود..!
مادرم میگفت: زیبایى براى مرد نیست..!!
مرد باید ،دستهایش زمخت ،
و گونه هایش آفتاب سوخته باشد..!
پدرم ،زیبا و جذاب بود،

تو مطاف فرشتگانی

تو مطاف فرشتگانی

آقا بیا که بی تو زمین بر مدار نیست

آقا بیا که بی تو زمین بر مدار نیست

دیگر صداقت و شفقت افتخار نیست

والله این قدر که شده باب بینمان

تقصیر از زمانه و این روزگار نیست

زهرا مامان بیا صمیمی باشیم --- مثل دو تا دوست قدیمی باشیم

زهرا مامان بیا صمیمی باشیم    ---  مثل دو تا دوست قدیمی باشیم
         بیا با هم حرف بزنیم بخندیم    ---  در رو به روی غصه ها ببندیم
            درسته دختر خوبه دلبر باشه  ---  تو خوشگلی از همه کس سر باشه
    جلوه تو ذات دختره می دونم    ---  کار خداست مقدره می دونم
    همه می گن دخترا برگ گلن    ---  داداش میگه البته یه کم خلن
چسب روی دماغ یعنی که زشتن  ---  به فکر خط خطی سرنوشتن
پشت این رنگ و روغنا دروغه  ---  پشت اینا یه طرح بی فروغه

مبارزه مدیر ماهپاره با مالکان ماهواره

مبارزه  مدیر ماهپاره  با مالکان ماهواره  

 

مدیر مبتکر و خلاق مدرسه غیر انتفاعی قرآن و عترت گرگان  در یک اقدام فرهنگی  یک شعر زیبا و کودکانه ی  را در مورد ماهواره و اثرات مخرب آن تهیه و بین دانش آموزان خود توزیع کرد و برای کودکانی که موفق به حفظ این شعر ارزنده شوند جوایزی نفیس منظورفرمودند .

 

این اقدام  فرهنگی به ظاهر خیلی ساده و کم اهمیت می نماید لکن  با توجه به این که تبیین حقایق و  آموزش مطالب در دوران کودکی  همچون تکوین نقش و نقاشی  در سنگ  است  ازاهمیت فوق العاده ی برخوردار می باشد چراکه  برای همیشه در اذهان کوکان  باقی می ماند ما شعر را تقدیم همه مدیران خدوم و زحمت کش مدارس می نماییم شاید پذیرا باشند .

 

ماهواره -آی - ماهواره

 

ماهواره – آی – ماهواره                           دشمن خانواده

 

به جز گناه و زشتی                                 چیزی همراه نداره

شرح درس های ادبیات فارسی (1) اول دبیرستان

درس اوّل

هرکاری که با نام خدا آغاز نشود ابتر است

* تاریخ جهانگشا

درود و ستایش فقط مخصوص پروردگار آفرینده‌ی جهان است. خداوندی که ستارگان روشن درخشندگی خود را از نور و پاکی او می‌گیرند. آسمان و روزگار به اراده و خواست او پا برجاست. خداوندی که پرستش فقط شایسته‌ی اوست. خداوند بخشنده‌ای که خواستن تنها از او خوشایند است. خداوند توانایی که موجودات را از نیستی به وجود آورده و پس از آن به موجودات هستی بخشیده و دوباره آن‌ها را نابود می‌سازد ( زندگی و مرگ در دست اوست.) « اشاره دارد به آیه‌ی یحیی و یمیت و یمیت و یحیی».